Gelişim ve öğrenme adlı doküman sinifogretmeniyiz.biz sitemizin
kategorisinde yer almaktadır. Bu kategoride
dosyasına benzeyen başka dokümanlar dabulabilirsiniz. Bu kategori de ilkokul 1.sınıf, 2.sınıf, 3.sınıf, 4.sınıf ve ortaokul 5.sınıf, 6.sınıf, 7.sınıf, 8.sınıf dosya ve dokümanlarına ulaşabilirsiniz.
Dosyayı indirmek için aşağıdaki hemen indir bağlantısına tıklamanız yeterlidir.
GEL���M Geli�im; organizman�n d�llenmeden ba�layarak bedensel, zihinsel, di�, duygusal ve sosyal y�nden belli ko�ullar� olan, en son a�amas�na ula��ncaya kadar s�rekli ilerleme kaydeden de�i�imidir. Geli�im bir s�re�tir. Olgula�ma ve ��renme olmadan geli�im sa�lanamaz.*1 �nsan do�umundan �l�m�ne kadar olan s�re�te �evresiyle s�rekli etkile�im i�indedir. �nsan�n geli�imi �evresiyle etkile�iminin �r�n�d�r.*2 Geli�im olgunla�ma ve ��renmeye ba�l� olarak de�i�iklik g�sterir. Dolay�s�yla olgunla�ma ve ��renme ger�ekle�meden geli�imden yeterli d�zeyde s�z etmek m�mk�n de�ildir. Her birey kendine �zg� bir geli�im g�sterir. �rne�in; baz� �ocuklar �evreninde b�y�k etkisiyle �ok h�zl� bir geli�im g�sterirken, baz� �ocuklar daha sonraki y�llarda geli�im g�sterirler. Yeni do�an bebe�in kaslar� olgunla�t�k�a bebek yeni hareketler sergileyebilir. Bebe�in el ve bacak kaslar� olgunla�t�k�a �e�itli hareketler ile y�r�me davran���n� geli�tirebilir. Geli�im kavram� di�i ve erkek h�crelerin birle�mesiyle ba�lar ve ya�am boyu de�i�imi ifade eder. Geli�im tek y�nl� bir s�re�tir. Aksi halde gerileme olur. Psikolojik anlamda ele ald���m�zda, geli�imin sonucu olarak kazan�lan �zellikler kazan�lmam�� duruma d�nemezler. Ancak ola�an�st� kaza durumlar�nda normal d��� bir �ekilde b�yle bir olgudan s�z edilebilir. *3 Geli�im S�reci B�Y�ME-------------OLGUNLA�MA-------------------��RENME B�y�me, olgunla�ma ve ��renme ya�ant� sonucu ki�ide g�zlenebilir nitelik ve nicelik boyutundaki de�i�iklikleri i�erir. Geli�imde bedensel �zellikler birbirleriyle ili�kili olarak bir b�t�nl�k i�inde de�i�irler. �rne�in; bir �ocu�un �sl�k �alabilmesi parmaklar�ndaki kaslar�n olgunla�mas�yla olanakl�d�r. Parmakla dudak aras�ndaki i�birli�i �sl�k �alma eylemini ger�ekle�tirir. Isl�k �alma eyleminde bireyden beklenen �aba, bireyin geli�iminde kendisinden beklenen g�revleri yapabilecek davran�� de�i�ikli�ini g�sterme �abas�d�r. B�Y�ME B�y�me bireylerin fiziksel �zellikleri i�in kullan�lmakta ve organizman�n bedensel olarak g�sterdi�i de�i�iklikleri ifade etmektedir. Bu y�n�yle, birey a��s�ndan boyun uzamas�, kilonun artmas�, v�cudun irile�mesi b�y�me kavram� i�inde yer almaktad�r.*4 Geli�im ve b�y�me kar��t�r�lmamal�d�r. �rne�in; ki�inin v�cudu b�y�r, zihni ise geli�mektedir. B�y�me, bireyin fizik yap�s�nda zamana ba�l� olarak meydana gelen nicelik boyutundaki de�i�ikliklerdir. Do�um �ncesi d�nemde h�cre �o�almas� ve do�um sonras�nda da aylara veya y�llara g�re fizik yap�da meydana gelen de�i�iklikler b�y�me sonucudur. B�y�me ya�a ba�l� olan de�i�ikliklerdir.*5 OLGUNLA�MA Olgunla�ma; Bireyin do�u�tan getirdi�i genetik yap� ile �evrenin etkile�imi sonucunda canl�da g�r�len biyolojik de�i�ikliklere denir. K�saca; organizman�n b�y�yerek bir i�i yapabilecek seviyeye gelmesidir. Bir organizma belli bir davran��� ba�aracak derecede yeterli olgunluk basama��na ula�mad�k�a, o davran��� ��renemez yada gere�i gibi ��renemez. �rne�in; �ocu�un parmak kaslar�, gerekli olgunluk d�zeyine ula�mad�k�a ona kalem tutmas�n�, d��ar�dan yap�lacak etkilerle ��retmeliyiz.*6 Organizman�n, kendinden beklenen baz� fonksiyonlar� yerine getirebilmesi i�in onun belirli bir olgunlu�a ula�mas� gerekir. Hen�z kalem tutmas�n� yeni ��renen bir �ocuktan d�zg�n yaz� yazmas� beklenemez. �ocu�un kas ve kemik yap�s� yeter olgunlu�a gelmeden, ne kadar y�r�me al��t�rmas� yapt�r�rsak yapt�ral�m, �ocuk y�r�mesini ��renemez.*1 Olgunla�ma �evre fakt�rlerinden olduk�a ba��ms�zd�r. �evrenin etkisi normal ko�ullarda olgunla�may� etkilememektedir. �evre ko�ullar�nda uyar�c� yoksunlu�unun yo�un olmad��� durumlarda �ocuklar y�r�meyi ��renir. �nsan�n biyolojik donan�m� y�r�me davran��� i�in programlanm��t�r.*3 Olgunla�ma kendili�inden meydana gelen bir s�re�tir. Bir meyvenin olgunla�mas� i�in meyvenin �aba g�stermesine gerek yoktur. Ki�inin olgunla�mas� da benzer bir �ekilde zamanla meydana gelir. �ocuktan herhangi bir davran�� istenildi�inde, o davran���n gere�i olan olgunla�man�n ger�ekle�ip ger�ekle�medi�inin �nceden bilinmesi gereklidir. Anne, baba ve e�itimcilerin mutlaka �ocu�un olgunla�ma d�zeyini bilmeleri �nemlilik arz etmektedir. �ocu�a d�zg�n yaz� yazmas�n� isteyen bir anne baban�n �ocu�un parmak kaslar�n�n yaz� yazma olgunlu�una ula��p ula�mad���n� dikkate almas� gereklidir.��RENME Geli�imin en �nemli kavramlar�ndan biri de ��renmedir. Bireyin geli�iminin meydana gelmesi i�in ��renmeye �nemli derecede ihtiya� duyulmaktad�r. �nsanlar ba�kalar�n�n yard�m�yla birtak�m bilgi ve beceri kazan�r. Kazan�lan bilgi ve beceriler bireyin �evresiyle kurdu�u etkile�imin sonucudur. Bu etkile�im sonucunda bireyde meydana gelen kal�c� izlerin her biri bireyin ya�ant�lar�n� olu�turur. Bir ba�ka ifadeyle kal�c� izlerin her biri bireyin ya�ant�lar�n� olu�turur. ��renme; tekrar veya ya�ant� sonucu davran��ta g�zlenen, kal�c� de�i�iklikleri kapsar. Bu tan�mda �� �nemli ��e vard�r. (1) ��renme, “iyi” yada “k�t�” nitelikte olan davran�� de�i�ikli�idir. (2) ��renme, ya�ant� yada uygulama ile olu�abilir. (3) ��renme sonucunda olu�an davran�� de�i�ikli�i olduk�a kal�c� de�i�ikliktir.*6 ��renmede esas olan, olduk�a kal�c� bir nitelik ta��yan davran��t�r. �ocu�un yeni bir davran�� kazanabilmesi i�in �evrenin deste�i �nemlidir. Bir �ocu�un d�zg�n bir �ekilde yaz� yazabilmesi i�in, �ncelikle kalemi d�zg�n tutabilmesi ve �ocu�un belli bir olgunla�ma d�zeyine ula�mas� gereklidir. Olgunla�ma ger�ekle�se dahi �ocu�un ba�kas� taraf�ndan yard�mc� olunarak ��renmesi gereklidir. Bireyin herhangi bir konuda becerisi yada bilgisi olmamas�na ra�men o konuda g�sterdi�i �aba sonucunda ��renebiliyorsa, burada ��renme ger�ekle�mi� demektir. Sonu� olarak geli�im; b�y�me, olgunla�ma ve ��renme s�re�leri a��s�ndan g�zlenen de�i�iklikler k�mesidir.HAZIR BULUNU�LUK Haz�r bulunu�luk; yeni bir ��renme durumunda, bireyin �nceden sahip oldu�u �zelliklerin t�m�n� kapsar. Bireyin ya��, geli�imi, olguluk seviyesi, tutumu, motivasyonu ve sa�l�k durumu yeni ��renme ortam�nda etkili olan unsurlard�r. Haz�r bulunu�luk; ki�inin olgunla�ma ve ��renme sonucunda belli bir davran��� g�stermeye haz�r olmas�d�r. Bir konunun, bir ya�ant�n�n istenen d�zeyde ��renilebilmesi i�in o konunun gerektirdi�i temel �n ya�ant�lara o konuyu ��renecek ki�inin mutlaka sahip olmas� gereklidir. Okul �a��na gelmi� olan bir �ocu�un ya�� ve geli�imi kadar okula kar�� tutum ve motivasyonu da onun okula haz�r bulunu�luk halini belirleyici olmaktad�r. �rne�in; dalma eylemi yapmas�n� ��renecek olan �ocu�un hem dalma ile ilgili aletlerin �zelliklerini kavrayabilecek olgunlu�a ula�mas�, ��renmeye haz�r olmas�, hem de dalmak i�in gerekli olan temel bilgi ve becerilere sahip olmas� gerekir. Bir ya�ant�y� ��renmeye haz�r olmayan �ocu�a o ya�ant�y� ��retmeye �al��mak �ocukta birtak�m kal�c� izli olumsuz davran��lar b�rakabilir. K�saca haz�r bulunu�luk; belli bir seviyedeki ��renim g�revlerinin ��renilmesi i�in gerekli olgunla�maya ve gerekli temel ya�ant�lara sahip olma olarak tan�mlanabilir.KR�T�K D�NEM Bireyin belli davran��lar� kazanabilmesi i�in belli d�nemlere ihtiya� vard�r. Bu davran��lar belli d�nemlerde kazan�lmad��� zaman, ba�ka d�nemlerde kazan�lamaz, veya zor kazan�l�r. Bireyin belli davran��lar�, belli d�nemlerde kazanabilmesine kritik d�nem denir. Birey belli bir ya� evresinde, bir �nceki evreye oranla belli davran��lar� kazanmaya haz�r konumda bulunur. Bu nedenle bireyin ��renme ya�ant�lar�n� kritik d�nemde di�er d�nemlere g�re daha h�zl� kazanabilir. �rne�in; bir bebek ya��tlar�na g�re daha erken do�mam��sa o bebe�in konu�mas�yla ilgili kritik d�nem 12 ay, 15 ay aras�d�r. Bu bebe�in 36 ayda konu�maya ba�lamas�, o bebe�in konu�mayla ilgili olarak kritik d�nemin ge�ildi�ini g�sterir. Kritik d�nemde yani 12-15 ay aras�nda bu bebe�in konu�mas�yla ilgili baz� sorunlar ya�anm�� olabilir. Kritik d�nemde, ��renmenin ger�ekle�mesi �nemlidir. Kritik d�nem atlat�ld�ktan sonra, uyar�c�lara maruz kalma etkili bir ��renmenin ger�ekle�mesini m�mk�n k�lmaz. �rne�in; ilk��retim �a��nda okula gitme f�rsat� olmayan eri�kinin daha sonra ��renme s�resi daha uzun olmakta ve daha zor ��renmektedir Kritik d�nemin en belirleyici etkeni zamand�r. Bireye belirli zamanlarda belirli davran��lar� kazand�rabilme anne, baba ve ��retmenlerin g�sterece�i �abaya ba�l�d�r. Anne, baba ve ��retmenler �ocuklar�n e�itimindeki kritik d�nemleri bilmek belirli ya�ant�lar� ve ��renme ya�ant�lar�n� ona g�re s�rd�rmek zorundad�r. KAYNAK�A 1. Ye�ilyaprak, Binnur. Geli�im ve ��renme Psikolojisi. Pegem A Yay�nc�l�k. Ankara (2002) 2. Senemo�lu, Nuray. Geli�im, ��renme ve ��retim. Ankara.(1999 3. Sel�uk, Z. Geli�im ve ��renme. (7. Bask�) Nobel Yay�nlar� (2000) 4. Bacanl�, Hasan. Geli�im ve ��renme. Ankara Nobel Yay�nlar� (2002) 5. �i�man. (2000. s.65)
6. Santrock, J.W. Adolescense. (4. Bask�) Wm.C.Brown Publishers (1981) 7. Morgan. (1971 s.63)
Not:�niversite notlar�ndan derlenmi�tir.
http://www.sinifogretmeniyiz.biz , S�n�f ��retmenlerinin Kaynak Sitesi