Olgunlaşma ve Hazırbulunuşluk adlı doküman sinifogretmeniyiz.biz sitemizin
kategorisinde yer almaktadır. Bu kategoride
dosyasına benzeyen başka dokümanlar dabulabilirsiniz. Bu kategori de ilkokul 1.sınıf, 2.sınıf, 3.sınıf, 4.sınıf ve ortaokul 5.sınıf, 6.sınıf, 7.sınıf, 8.sınıf dosya ve dokümanlarına ulaşabilirsiniz.
Dosyayı indirmek için aşağıdaki hemen indir bağlantısına tıklamanız yeterlidir.
Olgunla�ma ve Haz�rbulunu�luk
OLGUNLA�MA “Olgunla�ma d�zeyi”,bireyin fizyolojik y�nden herhangi bir konuyu “��renebilecek” ya da “yapabilecek”duruma yahut yeterli�e eri�mesi demektir. �rne�in, �ocu�un sinir ve kas sistemi yeteri kadar geli�meden (buradaki anlam� ile “olgunla�ma”dan) �ocu�a ne kadar y�r�me al��t�rmalar� (temrinleri, egzersizleri)yapt�r�rsak yapt�ral�m, �ocuk y�r�meyi ��renemez. “��renme”, bireyin “olgunla�ma d�zeyi”ne ba�l�d�r. �evresel ko�ullar da buna yard�m eder. A.B.D.’ de yap�lan bir ara�t�rma, bunu a��k olarak g�stermektedir. K���k �ocuklardan olu�an bir “deney” k�mesine, 12 hafta s�reyle, d��me ilikleme,makasla k���t kesme ve el merdivenin t�rmanma etkinliklerinde yo�un bir yeti�tirme i�lemi yapt�r�lm��t�r. Ara�t�rmada “denetim” ya da “kar��la�t�rma”g�revi g�ren �ocuk k�mesine de, bu konuda hi�bir ��retim yap�lmam��t�r. Deneme k�mesindeki deneklere,��retim s�resi sonunda test uyguland��� zaman, bunlar�n, b�t�n testlerde, denetim k�mesindeki �ocuklardan �st�n olduklar� saptanm��t�r. Bununla birlikte, bir haftal�k bir ara�t�rma ya da ��retimden sonra,denetim k�mesindeki �ocuklar�n da t�rmanmada, 12 hafta s�reyle �zel al��t�rma yapan k�menin ba�ar� d�zeyine eri�tikleri g�r�lm��t�r. Her ne kadar denetim k�mesindeki �ocuklar�n, d��me ilikleme ve makasla k���t kesmede bir hafta sonunda bu iki etkinlikte elde ettikleri say�,deney k�mesinin say�s�na pek eri�ememi�tir. Yap�lan ara�t�rmalar, �zel ara�t�rmalar�n, “olgunla�ma”dan “�ok erken” ya da “�ok ge�” olu�u zaman, tam etkili olmad���n� g�stermi�tir. Ba�ka konularda da yukar�dakine benzer ara�t�rmalar yap�lm��t�r. �rne�in,okumay� ��renmek i�in 6 y�l 6 ayl�k zeka ya�� uygun g�r�l�yorken,son ara�t�rmalarda, ara�, gere� ve y�ntemlerin �ocu�a daha uygun hale getirilmesiyle, bunun, daha a�a�� ya�larda da olabilece�i kan�tlanm��t�r. Gates’e g�re bu, 5-7 zeka ya�� aras�d�r. Bunun i�in “en uygun” (optimum) zeka ya�� saptamak olana�� yoktur. ��renilecek her nesne ya da konu, her �eyden �nce, fizyolojik bir temel olan “olgunla�may�" gerektirir. K�saca, olgunla�ma olmadan ��renme olamaz. “Olgunla�ma d�zeyi”s�z�, ��renilecek her konu i�in bir “olgunla�ma” durumunun s�z konusu oldu�unu anlat�r. Bu d���n�n sonucu olarak ��yle diyebiliriz: Herhangi bir organ,bir ��renme durumu ya da konusu i�in “olgunla�m��” oldu�u halde, ba�ka bir durum ya da konu i�in “olgunla�m��”olabilir. �rne�in, k���k bir �ocu�un eli, top tutmay� ��renecek kadar olgunla�m�� oldu�u halde; kalem tutmak i�in olgunla�mam�� olabilir. Bu ve benzeri deneylerden anla��ld��� �zere, olgunla�ma, daha �ok g�rsel (nispi) ve “fizyolojik” bir nitelik ta��r.(Prof. Dr. �brahim Et hem Ba�aran, sf:227-228) ��renmeye haz�r bulunu�lukta olgunla�ma, insan�n bedensel, devimsel, bili�sel, duygusal gibi t�m geli�im alanlar�nda bir ��renim g�revini yapabilecek b�y�meye ula�mas�d�r. �nsan�n olgunla�mas� bir b�t�nd�r. ��rencinin yaln�z bir geli�im alan�ndaki b�y�mesine bakarak bir ��renim g�revini yapmaya haz�r oldu�unu s�ylemek yan�lt�c� olabilir. Ara�t�rmalara g�re, e�er bir ��renci bedensel ve devimsel olgunla�mada ya��ndan geride ise, �b�r geli�im alanlar�nda da geridir. B�yle bir ��renci d���ncelerini bir konu �zerine toplamada, y�netmede; g��l�kler kar��s�nda duygular�n� denetlemede; i�ini dire�kenlikle s�rd�rmede g��l�k �ekmektedir. (Cronbach, 1978) Ancak bedensel �z�rleri olan ��rencilerin, bilgiye dayanan ��renim g�revlerini ��renmeye haz�r bulunu�luklar�, ya��tlar�ndan biraz daha ileride olabilmektedir. Bu ��renciler, bedensel etkinliklere kat�lma yoksunluklar�, �d�nleme ve y�celtme uyum mekanizmalar� yoluyla hafifletebilmekte ve g��lerini daha �ok okumaya, yazmaya, ara�t�rmaya y�neltebilmektedirler. Bir ��rencinin, zeka testlerinden ald��� d���k puanlara bakarak, ��renmeye haz�r bulunu�lu�unun olmad���n� s�ylemek olanaks�zd�r. ��rencinin zeka b�l�m�, ��renmeye haz�r bulunu�lu�unu kestirmeye yarayan etkenlerden yaln�zca biridir. ��rencinin ��renmeye haz�r bulunu�lu�unun olgunla�ma a��s�ndan �nemli engelleri �unlard�r. (Pressey ve Kuhlen, 1957) 1-Kimi ��renci, s�n�f�n ��renim g�revlerini ba�arabilecek ya�a gelmemi�tir. 2-Kimi ��renci, ya�� uygun olmas�na kar��n, bili�sel y�nden, s�n�f�n�n ��renim g�revlerini yapabilecek d�zeyde de�ildir. 3-Kimi ��renci devimsel geli�im bak�m�ndan s�n�fa g�re geridedir. 4-Kimi ��rencinin, duyu organlar�nda �z�r olabilir. E�er, bir ��renci, sa�l�kl�, geli�imi ya��na uygun, konulara kar�� ilgili ise, ��rencinin ��renim g�revlerine kar�� haz�r bulunu�lu�u da yerindedir. (Cavit Binba��o�lu, sf:263-264) �ocuk bir geli�im d�neminden di�erine bireysel h�z�yla, a�amal� olarak ilerler. Meydana gelen baz� de�i�meler �ncelikle olgunla�maya ba�l�d�r. Olgunla�ma, ��renme ya�ant�lar�ndan ba��ms�z, biyolojik olarak kal�t�m taraf�ndan kontrol edilen bir de�i�medir. Olgunla�ma, v�cut organlar�n�n kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek d�zeye inmesi i�in, ��renme ya�ant�lar�ndan ba��ms�z olarak, kal�t�m�n etkisiyle ge�irdi�i biyolojik bir de�i�medir. Olgunla�ma, fiziksel geli�ime b�y�k �l��de etki eder. Bir�ok psiko-motor davran���n yap�lmas� olgunla�maya ba��ld�r. �rne�in; �ocu�un kas ve kemik yap�s� yeter olgunlu�a gelmeden, ne kadar y�r�me al��t�rmas� yapt�r�rsak yapt�ral�m, �ocuk y�r�meyi ��renemez. Ayr�ca olgunla�ma, �ocuklar�n belirli bir ya�ta g�sterebilecekleri �zelliklerdeki en fazla art��� sa�layabilir. Hen�z el kaslar�n� tam olarak kontrol edemeyen be� ya� �ocu�u, genellikle on ya� �ocu�u kadar d�zg�n ve kontroll� bir �ekilde �izemeyecektir.(Prof. Dr. Nuray Senemo�lu, 2001,sf:12) �ocuktaki ilk 18-24 ay i�inde g�r�len temel de�i�iklikleri a��klayabilmek i�in olgunla�ma (maturation) kavram�na de�inmek gerekir. Olgunluk t�m bebeklerde g�r�len biyolojik de�i�imler sonucu ger�ekle�en bir olgudur. Bu de�i�imler belirli �evresel ko�ullar i�inde bir tak�m fizyolojik fonksiyonlar�n ger�ekle�mesini sa�lar. �ocu�un oturmas�, emeklemesi ve ayakta durabilmesi geli�iminde olgunla�man�n �nemini ortaya koymaktad�r. Bu faaliyetler, ya�am�n ilk iki y�l�nda kemik ve kas geli�imine, sinir sistemindeki geli�ime ek olarak bedene tan�nan deneyim f�rsatlar� sonucu g�r�l�r.(Prof. Dr. Haluk Yavuzer, sf:65-66) Genetik yap� ve �evre etkile�imi sonucu bireylerde g�r�len biyolojik de�i�ikliklere olgunla�ma denilir (Organizma, fizyolojik olarak bir davran���, bir i� yapabilecek hale geldi�inde, olgunla�ma ger�ekle�mi�tir. Olgunla�ma, bir “s�renin” ge�mesi sonucunda bireyin ya da bir organ�n, fiziksel g�� ve kuvvet bak�mlar�ndan, ya�ama uyumda belli bir durumu kar��layabilecek (ba�ar� ile bir uyum yapabilecek) bir "d�zey"e eri�mesidir Olgunla�ma, ��renme i�in �artt�r. �rne�in, ayak ve bacaklar�m�z y�r�me i�in yetere derecede "olgunla�mam��" ise, "y�r�me" ��renilemez. Olgunla�ma, bireyin bir i�i yapabilecek d�zeye ula�mas�d�r. Canl� varl���n daha �ok kal�t�mdan getirdikleri ile, zorunlu olarak, �evreden kazand�klar�n�n etkile�imi sonucu ortaya ��kar. Genetik yap� ve �evre etkile�imi sonucu bireylerde g�r�len biyolojik de�i�ikliklere olgunla�ma denilir. Organizma, fizyolojik olarak bir davran���, bir i� yapabilecek hale geldi�inde, olgunla�ma ger�ekle�mi�tir. Olgunla�ma, bir "s�re"nin ge�mesi sonucunda bireyin ya da bir organ�n, fiziksel g�� ve kuvvet bak�mlar�ndan, ya�ama uyumda belli bir durumu kar��layabilecek (ba�ar� ile bir uyum yapabilecek) bir "d�zey"e eri�mesidir .Olgunla�ma, ��renme i�in �artt�r. �rne�in, ayak ve bacaklar�m�z y�r�me i�in yetere derecede "olgunla�mam��" ise, "y�r�me" ��renilemez. Olgunla�ma, bireyin bir i�i yapabilecek d�zeye ula�mas�d�r. Canl� varl���n daha �ok kal�t�mdan getirdikleri ile, zorunlu olarak, �evreden kazand�klar�n�n etkile�imi sonucu ortaya ��kar. (www.greatestfeelpsikoloji.com )HAZIR BULUNU�LUK Bir ��renim g�revini, beklenen edim d�zeyinde ger�ekle�tirebilmesi i�in ��rencinin, ��renim g�revinin gerektirdi�i olgunluk d�zeyine ula�m�� ve �n ya�ant�lar� kazanm�� olmas� gerekir. Ba�ka bir deyi�le, haz�r bulunu�luk, ��rencinin, belli bir hedef davran��a ula�mas� i�in kendine sunulan ��renim g�revini yapma yeterli�idir. Haz�r bulunu�luk, bir ��renim g�revinin bir kesimine kar�� de�il,b�t�n�nedir. E�er ��renci, bir ��renim g�revinin, bir kesimini ��reniyor bir kesimini ��renemiyorsa, ��rencinin bu ba�ar�s�zl���nda ba�ka etkenler aramak gerekir. Ko�ullu ��renme Kuramlar�’na g�re hazirbulunu�luk, ��rencinin, uyaranlara uygun tepkileri yapma ve bu tepkileri kendinde yerle�tirme yeterlili�idir. ��renmenin olu�mas� i�in, ��rencinin uyarana gereken tepkiyi yineleyebilmesi ve peki�tirebilmesi gerekir. Karma��k bir konunun �grenilmesinde,konudan gelen uyaranlarin hazirbulunu�luk d�zeyine indirgenip yalinla�tirilmasi ve yalin uyaranlara gereken tepkinin verilmesi, ��rencinin yeterli�ine ba�l�d�r. ��renci bu yeterli�e ula�mam�� ise, programla�t�r�lm�� ��renme ile konu ��z�mlenerek, daha yal�n uyaran tepki basamaklar�na indirgenebilir. Bu y�ntemle konular, ��rencinin haz�r bulunu�luk d�zeyine indirgendiginde, karma��k zor konular� ��renmesi de olanakla��r. Bili�sel ��renme Kuramlar�’na g�re hazirbulunu�luk, ��rencinin yeni bir konuyu alg�lamas� i�in gerekli olan, bili�sel �r�nt�y� geli�tirmi� olmas�d�r. ��rencinin geli�tirdi�i bili�sel �r�nt�s�, ��renmesinin temelidir. ��rencinin ge�mi�te ��rendikleri,birbirini etkileyerek, bir alan olu�turur. Bu alan� olu�turan doku, ��rencinin bili�sel �r�nt�s�d�r. ��rencinin bili�sel �r�nt�s� yeni bir konuyu ��renmeye yetmedi�inde, konunun ��renilmesi i�in gereken �n bilgi ve becerilerin, ��renince kazan�lmas� gerekir. ��renci bu yeterli�e ula�maz ise, ��retilecek konunun, b�t�nl���n� bozmadan, ��rencinin haz�r bulunu�luk d�zeyine indirilmesi zorunludur. ��rencinin bili�sel �r�nt�s�n�n e�igi, konunun g��l�k d�zeyine uyamad��� s�rece, konunun ��rencice alg�lanmas� sa�lanamaz. G�d�sel ��renme Kuramlar�’na g�re haz�r bulunu�luk, ��rencinin geli�iminin sonucudur. ��renci, do�u�undan ba�layarak her ya��nda, belli geli�im d�zeyine ula��r ve b�ylece ya��na uygun d�zeydeki konular� ��renmeye haz�r olur. Geli�im kusurlar� olan ��renci,ya��n�n gerektirdi�i tepkileri yapmada da kusurludur. ��rencinin, ��rendi�i konulara kar�� haz�r bulunu�lu�unda g�r�len kusurlar�n k�keni, geli�imde �ok �nemli olan ilk �ocukluk evresindeki geli�im bozukluklar�d�r. Bir konuyu ��renciye ��retebilmek i�in, ��rencinin geli�im d�zeyi iyi tan�nmal�d�r. ��renme kuramlar�, bir ��renim g�revini ��renebilmesi i�in ��rencinin yeterlik d�zeyinin, bili�sel �r�nt�s�n�n ve geli�im d�zeyinin, ��renim g�revinin d�zeyine uygun olmas� gerekti�ini savunurlar. Yeterlik, bili�sel �r�nt� ve geli�im d�zeyi, birbirini tamamlayan ve birbirinin yerine kullanabilen kavramlard�r. ��renmeye haz�r bulunu�lu�u olu�turan olgunla�ma ve �n ya�ant� kavramlar� ise ��renme kuramlar�n�n kulland��� kavramlar� a��klay�c� kavramlard�r.(Cavit Binba��o�lu, 1995 ss:262-263) Olgunla�ma, bireye ya�la birlikte artan yeterlikler sa�lad��� gibi, ��renme f�rsatlar� verildi�i taktirde bireyin yeni ve daha karma��k davran��lar� kazanmas� i�in gerekli olan haz�r bulunu�lu�u da beraberinde getirir. Ancak haz�r bulunu�luk, bireyin sadece olgunla�ma d�zeyini de�il, ayni zamanda, bireyin �nceki ��renmelerini, ilgilerini, tutumlar�n�, g�d�lenmi�lik d�zeyini, yeteneklerini, genel sa�l�k durumunu da kapsar(Gipson ve Vinegradoff, 1986). Ert�rk, haz�r bulunu�luk kavram�n�; bireyin “e�itim pazar�na” getirdi�i �zelliklerin t�m�, olarak ifade etmektedir. �rne�in; bisiklet kullanmak i�in yeterli haz�r bulunu�luk d�zeyinde olan bir �ocuk; bisiklet kullanmaya isteklidir, bisikleti kullanmak i�in gereli olan kaslar ve di�er organlar� yeterli olgunlu�a eri�mi�tir, bisikletin nas�l kullan�laca�� ile ilgili �n ko�ul ��renmelere sahiptir, genel sa�l�k durumu bisiklete binmesine uygundur. (Prof. Dr. Nuray Senemo�lu 2001 sf:12) ��renme i�in “olgunla�ma” gerekli ise de, “yeterli”de�ildir. Bireyin, ��renme i�in “haz�r” bulunmas� da gerekir. ”Haz�rl�k” olgunla�madan daha karma��k bir terimdir. Haz�rl�k terimi, k�smen “olgunla�ma” terimini de kapsar; fakat, haz�rl���n “ruhsal” y�n� daha a��r basar. Bunun i�inde bir dereceye kadar, bireyin “ilgi ve hevesi” konu ile ilgili olarak yapt��� “ara�t�rma” sonucu, yani bireyin ya�ant�lar�yla yeti ve yeteneklerinin bir bire�imi vard�r. As�l ��renme, �ocuk ”��renmeye haz�r” hale geldikten sonra ba�lar. Okuma-yazmay� ��renmek i�in, �ocu�un bir k�s�m organlar�n�n olgunla�mas� yan�nda, �ocu�u buna heveslendirmek ve okuma-yazma al��t�rmalar� yapt�rmak gibi haz�rl�k �al��malar� da gereklidir. B�t�n ��renme durumlar� i�in ayn� �ey s�ylenebilir. (Prof. Dr. �brahim Ethem Ba�aran, 1997 sf:228) Haz�r bulunu�luk, bireyin bir i�i yapabilmesi i�in gereken olgunla�maya eri�mesinin gereklili�i yan�nda, bu i� i�in gerekli �n bilgi, beceri ve tutumu da kazanm�� olmas� demektir. O halde geli�im, hem nicelik hem de nitelik y�n�nden belirli bir d�zeye eri�meyi anlat�r. Kal�t�m ve �evre etkile�iminin bir �r�n�d�r. �ocuklarda geli�im, s�reklilik g�stermekte, fakat bu s�reklili�in i�inde geli�im ivmesi, d�nemler halinde farkl�la�maktad�r. Bu s�recin a�amalar�, bireysel farkl�l�klardan ve �zelliklerden dolay�, her d�nem kendinden sonra gelen d�nemle birle�ti�i i�in, kesin s�n�rlarla birbirinden ayr�lamaz. (www.kirmizipabu�lar.com ) Ki�inin olgunla�ma ve ��renme sonucu belli davran��lar� yapmaya haz�r olmas�d�r. �rne�in, d�rt i�lemi ��renecek olan bir �ocu�un hem d�rt i�lemi kavrayabilecek bir olgunlu�a ula�mas�, hem de bunun i�in gerekli olan sayma, toplama, ��karma vs ile ilgili bilgi ve becerilere sahip olmas� gerekir. Haz�r bulunu�luk, canl� varl���n herhangi bir �eyi ��renebilecek duruma gelmesini anlatan bir terimdir (www.greatestfeelpsikoloji.com )
Not:�niversite notlar�ndan derlenmi�tir.
http://www.sinifogretmeniyiz.biz , S�n�f ��retmenlerinin Kaynak Sitesi