çatışma çözme Süreci - (Sınıf Yönetimi Eğitim Bilimleri )

Haz�rlayan:

Mustafa Altincik

S.�. 3 0206.00027

�ATI�MA ��ZME S�REC�

Kar��la��lan �at��malar� ��zmek nas�l bir s�re�ten ge�mektedir?

1. Olumlu ve etkili bir ortam olu�turulmal�d�r. �at��ma hangi konuda hangi nedenle ��km�� olursa olsun ilk yap�lacak i� �at��ma ortam�n� d�zenlemektir.
2. Alg�lar netle�tirilmelidir. �at��may� taraflar nas�l alg�l�yorlar? �ki taraf�nda �at��may� alg�lama bi�imleri �zerinde durulmal�, taraflar�n birbirlerinin fenomenolojik alanlar�n� anlamaya �al��malar�na yard�mc� olunmal�d�r.
3. Olumlu enerji payla��lmal�d�r. Olumsuzluklar� payla�mak ki�ileri bir yere g�t�rmeyecek aksine �at��malar�n artmas�na bile neden olabilecektir. Bu ki�ilerin kendi i� �at��malar� i�inde ge�erlidir. Ki�i kendi i�inde �at��malar ya��yor ise, onun olumlu y�nleri g�sterilerek ��renilmi� �aresizlikten ya da kendine olan g�vensizlikten kurtulmas�na yard�mc� olunmal�d�r.
4. �nce gelecek �zerinde durulmal� sonra ge�mi�ten neler oldu�una bak�lmal�d�r. Ge�mi� ge�mi�te kalm��t�r �nemli olan gelecektir. Ge�mi�, �imdiki zaman ve gelece�i etkiliyor ise o zaman �zerinde durulmal�d�r.
5. Ki�isel ve payla��lan ihtiya�lar �zerinde durulmal�d�r. Ki�inin payla�mak istemedikleri �zerinde �srarla durmak, konuyu o noktaya �ekmek bir ba�ka �at��may� do�urabilir.
6. Se�enekler geli�tirilmelidir. Bir se�enek ��z�ms�zl�k, iki se�enek karars�zl�k, ikiden fazla se�enek ise ��z�m demektir. Bu nedenle �at��malar�n ��z�m� konusunda mutlaka se�enekler �retilmelidir.
7. Uygulanabilir se�enekler belirlenmelidir. �retilecek se�eneklerin uygulanabilir olmas� se�enek �retmek kadar hatta ondan daha �nemlidir. Uygulanamayan se�eneklere se�enek olarak bakmamak gerekir.
8. Her iki taraf i�in doyum sa�layacak adil anla�malar yap�lmal�d�r. �ki tarafta e�it haklara sahip oldu�u i�in �at��ma ��z�m�nde yap�lacak anla�ma ��z�me daha �abuk ula��lmas�na neden olacakt�r.

�at��ma ya�ayan bireylerin �at��ma ya�ama nedenlerinden biri de duygular�n� ifade edememeleri, duygular�n� y�netememeleri ya da kar��lar�ndaki ki�inin duygular�n� anlayamamad�r.

SORUN NED�R?

            ��renciler ve ��retmenler aras�nda ortaya ��kan sorunlar okullar�n ��zmek zorunda olduklar� sorunlar�n ba��nda gelmektedir. Ama bu sorunlar�n sadece ��retmen-��renci sorunlar� olarak g�rmemek gerekir. ��retmen, y�netici ve okulda g�rev yapan di�er personelin davran��lar� da okullarda birtak�m sorunlar�n ortaya ��kmas�na neden olmaktad�r.

            Sorun kelimesi g�nl�k ya�am�m�zda �ok s�k kulland���m�z bir kavramd�r. Sorun “d���n�l�p ��z�lmeye, konu�ulup bir sonucu ba�lan�lmaya de�eri ya da gerekli�i olan durum” �eklinde tan�mlanm��t�r. Sorunlar ki�isel ve toplumsal ya�am�m�z� geli�tirmeye y�nelik giri�imlerin itici bir g�c�d�r.

            Ki�ileraras� sorun, etkile�imde bulunan taraflardan en az birinin mevcut etkile�im bi�imi ile ideal etkile�im bi�imi aras�ndaki fark� alg�lad���, bu fark y�z�nden gerginlik hissetti�i, gerginli�i ortadan kald�rmak i�in giri�imlerde bulundu�u, fakat giri�imlerinin engellendi�i bir durum olarak tan�mlanabilir.

            Hayat�m�z�n hemen hemen her alan�nda binlerce sorunlarla kar��la��l�r. �nemli olan sorun ��kmamas� de�il, ��kan sorunla nas�l ba� edilebilece�inin bilinmesidir. Sorunlar� ��zebilmek i�in yap�lacak ilk i� sorunun ne oldu�unun do�ru bir bi�imde belirlenmesi ve uygun ��z�m�n se�ilmesi gerekir. ��renciler ya da ��retmen s�n�fta kar��la�t��� sorunu do�ru bir bi�imde tan�mlayabilmeleri i�in sorunlar�n nedenleri hakk�nda genel bir anlay��a da sahip olmalar� gereklidir.

            Ki�ileraras� ili�kilerde bir�ok sorunla kar��la��lmaktad�r. Bunlar� Crawford ve Bodine, (1996) �� grupta toplam��lard�r. Kaynaklar�n k�tl��� (para, zaman, pozisyon say�s�, sahip olunan bilgi miktar� gibi) birinci grubu olu�turmaktad�r. Bunlar�n i�inden ��retmen ve ��renci i�in en �nemli olan� zaman olsa gerek. ��rencinin zaman�nda okula, s�n�fa, s�nava gelmemesi ��retmenle aralar�nda sorun ya�anmas�na, ��retmenin s�navlarda ��renciye yeterli zaman� vermemesi ��renciyle, ��retmenin zaman�nda derslere girip ��kmamas� da y�netim ile sorunlar ya�amas�na neden olur.

            �kinci grubu psikolojik gereksinimler olu�turmaktad�r. Psikolojik gereksinimlerden en �nemlisi ise, bireyin hayatta kalma gereksinmesidir. Hayatta kalma gereksinmesi i�inde, g�� elde etme, ait olma, �zg�rl�k ve e�lence gereksinimleri yer almaktad�r. Bunlar�n i�erisinden g�� elde etme ��rencilerin birbirleri �zerinde ya da ��retmenin ��renciler �zerinde bunu uygulamaya kalkmalar� veya engellenmeleri sorunlara neden olmaktad�r. Ait olma duygusu da �nemli bir psikolojik gereksinmedir. Bu gereksinimlerini �e�itli gruplara �ye olarak (okullarda �ete gruplar�) ve i�inde bulunduklar� gruplarda kendilerini grubun �nemli bir �yesi olarak g�rmeleriyle bu gereksinimlerini kar��larlar. �zellikle ergenlik d�neminde ��rencilerin bir gruba ait olma duygusunu kar��lamak i�in girdi�i grupla ilgili olarak ebeveynleri ile sorun ya�ayabildi�i gibi gruba girmek i�in grup �yeleri ile de sorunlar ya�ayabilmektedirler. Baz� durumlarda da ki�i kendi i�inde �at��ma ya�ayabilmektedir. Sahip oldu�u de�erleri, inan�lar�, ya�am bi�imi, ya�ama bak�� a��s� vb. say�labilir. ���nc� grupta ise de�er farkl�l�klar�ndan kaynaklanan sorunlar yer almaktad�r. ��z�m� en zor olan sorunlar da bunlard�r.

            S�n�fta ��retmen-��renci ve ��renci-��renci aras�nda ya�anan sorunlar�n da �ok �e�itli nedenleri vard�r. Bu nedenlerden baz�lar� �unlard�r: ��retmenler ve ��rencilerin bilgi eksikli�i ya da derse haz�rl�kl� gelmemeleri, g�revlerini yerine getirmek i�in gerekli zaman�n yetmemesi (��renciler i�in �devlerini yeti�tirebilmeleri i�in zaman�n yetersizli�i gibi), s�n�fta baz� g�revleri yerine getirmek i�in sadece tek ki�inin se�ilecek olmas�, bir ders i�in gerekli olan ara�-gerecin bulunmamas� vb.

            Sorunlar kar��s�nda s�n�fta ��retmenin tepkileri birbirinden farkl� olabilir. Ya da zaman i�inde tepkilerinde de�i�iklikler g�r�lebilir. Baz� ��retmenlerimiz s�n�flar�nda kar��la�t�klar� sorunlar kar��s�nda sert tepkiler verirken, ba�ka bir ��retmen ayn� soruna yumu�ak bir tepki g�sterebilir. Baz� ��retmenlerimiz ise, sorunlara her iki taraf�nda tatmin olaca�� adil bir ��z�m bulmaya �al��abilirler. Bu �� tepki �� farkl� sonucu g�t�r�r. Bunlar:

1. Sorun ya�ayan ki�ilerden bir kazan�rken, di�eri kaybeder.
2. Her iki taraf da kaybeder.
3. Her iki taraf da kazan�r.

Yukar�da anlat�lanlar a�a��da �zetlenmi�tir.

Fakat burada bir �eyi g�z ard� etmemek gerekiyor. S�n�fta kar��la��lan bir sorunun kimin sorunu oldu�unun bilinmesi gerekir. Sorun ��retmenin mi? Yoksa ��rencinin mi? ��retmenler, ��rencilerin �zel sorun sorunlar� ile kendilerini ilgilendiren ��renci sorunlar�n� birbirlerinden kesinlikle ay�rt etmeleri gerekir. �rne�in, Ay�e, ��retmenine annesinin arkada��n�n evinde kalmas�na izin vermemesinden, annesinin �ok anlay��s�z bir ki�i olmas�ndan ve o anda annesine kar�� hissetti�i duygular�n� ��retmeniyle payla�m��t�r. Bu ��rencinin ��retmeni ile ilgili olan ili�kisinden kaynaklanan bir sorun de�ildir. Bu nedenle bu sorun ��retmeni kesinlikle etkilemez. Bir ba�ka �rnek; Hasan tenef�ste s�n�ftaki arkada�lar�na liderlik yaparak ��p tenekesini ortaya koyup basketbol oynamaktad�rlar. Hasan’�n bu davran��� ��retmeni direkt ilgilendirdi�i i�in sorun ��retmenindir. Birde ��retmene sorun yaratmayan davran��lar vard�r. G�n�l ise, s�n�f�n bir k��esine �ekilmi� T�rk Klasiklerinden birisini okumaktad�r. Burada ��renci kendi gereksinimlerini kar��lamakta, ��retmeninkiyle hi�bir �ekilde ilgili olmad��� i�in ortada bir sorun yoktur.

Kaynaklar: S�n�f Y�netimi Ders Kitab�, 1. Bask�, �ubat 2004, Ankara

www.sinifogretmeniyiz.biz