İLKÖĞRETİMDE REHBERLİK

Ülkemizde ilköğretimlerde rehberlik gereksinmesi, özel eğitimcilerimizin çabası ile gündeme getirilmiş olup rehberlik ve araştırma merkezlerimizin kuruluşu ile ilköğretim düzeyinde örgütlü rehberlik uygulamasına başlanmıştır. Ülkemizde zorunda eğitim sekiz yıla çıkarılmıştır. Sekiz yıllık temel ve zorunlu eğitimde rehberlik hizmetlerinin gereği şöyle özetlenebilir;

1- Değerler, tutumlar ve alışkanlıklar gibi kökü oldukça derinlerde olan ve yetişkin davranışlarını belirleyen özellikler çok erken yaşlarda kazanılmakta olup, ileride değiştirilmesinde büyük güçlüklerle karşılaşılmaktadır. İşte bu gerçek kişilik eğitiminin sistemimizde çok erken yaşlarda ele alınması gereğini ortaya koymaktadır.

2- İlköğretim, öğrenciler arasında bireysel farklılıkların çok görüldüğü bir eğitim düzeyidir. Bu yaştaki çocuklar arasında tipik, ortalama öğrenciye göre düzenlenen öğretim programının izleyemeyecek kadar özürlü olanların ayrılmasında zorunluluk vardır. Ayrıca bir çocuğun herhangi bir alanda üstün yeteneğini erken teşhisin ona uygun gelişim ortamlarını vaktinde sağlanabilmesine imkan verecektir. Rehberliğin programlara ayrılma işlevi ilköğretim düzeyinde, çeşitli nitelikler yönünden normal dağılımın uç noktalarında bulunan çocukların teşhisi ve uygun eğitim programlarına ayrılmasında kendini göstermektedir.

3- Ülkemizde temel eğitimi bitirdikten sonra, çalışma hayatına atılma durumunda olan çocukların ilgi ve yeteneklerine uygun işlere yerleştirilmelerinde bir yardım sağlanması gerekmektedir.

İlköğretimlerde yürütülen rehberlik hizmetleri, çocuğun kendisinden çok onu yetiştiren çevreye odaklanmıştır. Ortamı iyileştirme olarak adlandırılan bu yardımın amacı başta ana babalar olmak üzere çocuğu etkilemekte olan bütün kişileri çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda aydınlatmaktadır. Bu açıdan aşırı koruyucu ya da aşırı istekçi, sert, katı ya da ilgisiz ana babaların grup tedaviye alınarak çocuğa karşı daha sağlıklı bir tutum geliştirmesine yardımcı olmak bu merkezde çalışan danışman psikologlarının belli başlı görevlerini oluşturmaktadır.

Ülkemizde sekiz yıllık temel eğitimin her birey için zorunlu olduğu kabul edilmiş olup bunun en kısa zamanda gerçekleştirilmesi için çabalar sürdürülmektedir. Bu eğitimin amacı temel bilgi ve beceriler kazandırmaktır. İlköğretim okulunu bitirdikten sonra hayata atılmak isteyenlerin, yetenek ve ilgilerine uygun bir işe, eğitime devam etmek isteyenlerin ise orta öğretimde kendilerine uygun bir programa yönelmeleri gerekmektedir. Bireylerin bu konuda vereceği kararın isabetli, ne istediklerini ve neler yapabileceklerini iyi bilmelerine bağlıdır. O halde ilköğretim süresince verilecek olan rehberlik hizmetlerinin amacı öğrencilerin yaşantıları üzerinde düşünmesine bunları anlamlandırmasına ve değerlendirmesine yardımcı olmakla gerçekleşebilir. Hazırlanan öğretim ortamları çeşitli yetenekleri ortaya çıkaracak uyarıcılar içerir. Öğrenci temel bilgi ve becerileri kazanırken bunlardan bazılarını çabuk ve kolay, bazılarını da zorlukla öğrendiğini fark eder. Yapıp ettiklerini başkalarınınkilerle karşılaştırır. Öğretmenin verdiği geri bildirimle başarısını değerlendirmede en önemli kriteri oluşturur. Öğretmenin rehberlik görevi öğrencisinin bu değişik öğrenim yaşantıları üzerinde düşünmeye ve onları gelecekteki hedefleri açısından değerlendirmeye teşvik edecektir.

Bu işlerin yerine getirilmesinde öğretmenin sınıfta yaratacağı terapötik ortam çok önemlidir. Sağlıklı bir gelişme ve olumlu bir benlik tasarımının oluşması için öğretmenin koşulsuz saygı ve kabul ile nitelenen bir öğrenme ortamı yaratması gereklidir. Küçük başarıların ödüllendirildiği, çabaların değerlendirildiği bir ortamda çocuk öz varlığını, bir şeyler yapabilme gücünü ortaya koyabilecektir. Böyle bir ortamda çocuğun göstereceği başarı, gelecekte neler yapabileceğinin ip uçlarını verir. Bunların doğru ve ayrıntılı olarak kaydedilmesi ile çocuğun yetenek ve ilgi hakkında bir fikir edinmek mümkün olabilecektir. Bu gözlemlerle erişiyen yargılar, temel eğitimden sonraki yönelme kararlarına önemli ışık tutabilecek değerli veriler olabilir.

Öğretmenin sınıfta oluşturacağı terapötik ortam çocuğun kendine güvenini güçlendiren ve onda insiyatifi arttıran en önemli etkendir. Öğretmenlerin öğrencilerini başarılarına, sosyo-ekonomik düzeylerine veya fiziksel görünümleri ne olursa olsun her birini değerli bir varlık olarak görmesi ve onların öz yapıları doğrultusunda gelişme ihtiyaçlarına duyarlı olması beklenir. Öğretmen başarılı öğrenciye gösterdiği sevgi ve saygıyı başarısı yeterli olmayana da gösterebilmelidir. Unutmamalıdır ki okulda verilen eğitim genellikle zihin becerilerinin geliştirilmesine ağırlık verir. Başarıda bu açıdan değerlendirilir. Oysa öğrencilerin büyük çoğunluğu toplumda el becerilerini gerektiren işlerde çalışacaklardır. Topluma değişik açılarda hizmet vereceklerdir.

Her bireyin kendini sevmesinde, hayata ve insanlara gülen gözlerle bakmasında yaratıcı gücünü ortaya koymasında öğretmenlerin önemli rolü vardır. İlköğretim öğretmenleri ise bu alanda baş rolü oynarlar.

İLKÖĞRETİMDE MESLEKİ REHBERLİK

İlköğretim temel becerileri kazandıran bir eğitim olduğu kadar öğrencilerin bir üst eğitime veya hayata hazırlayan bir eğitimdir de. Bu bakımdan ilköğretimde meslekler ve iş olanakları hakkında öğrencilere bilgi vermek ve onların meslekleri incelemeye güdülemek temel rehberlik hedeflerinden biri sayılmaktadır. İlköğretim programlarında üniteler arasına insanların yaptıkları işler, belli başlı çalışma alanları yakın çevrede icra edilen başlıca meslekler, iş bölümü gibi konuların serpiştirilmesi mesleki davranışların doğal öğrenme ortamında kazandırılmasını kolaylaştırabilir. Fen bilgisi, sosyal bilgiler, matematik gibi ders konularını işlerken bu alanlarda çalışan insanların nasıl bir iş ortamında bulundukları başlıca faaliyetleri tanıtılabilir ve iş dünyası ile erken yaşlarında tanışmalarına yardımcı olunabilir.

Öğrencinin iş dünyası ve meslekler hakkında edindiği bilgileri kendi nitelikleri ile zaman zaman karşılaştırması, gelecekte meslek veya okul seçme sorunu ile karşılaştıklarında hazırlıklı olmasını, muhtemelen daha gerçekçi tercihler yapmasını sağlayabilir.

Çeşitli kaynaklardan derlenmiştir.

Düzenleme:(www.sinifogretmeniyiz.biz)