Birleştirilmiş sınıflarda öğretim, Türk Milli Eğitim Sistemi8217;nde eskiden beri uygulanmaktadır.
Türkiye8217;de bu uygulamayı zorunlu kılan üç temel neden vardır. Bunlar; öğrenci sayısının
azlığı, öğretmen sayısının azlığı ve derslik sayısının yetersizliğidir. Yaklaşık 17 bin
birleştirilmiş sınıflı okulun, 7 5008217;ünün tek öğretmenli olması, öğrenci sayısının azlığının en
önemli neden olduğunu göstermektedir.
İstatistiklere göre mevcut ilköğretim okullarının yarısına yakını birleştirilmiş sınıflı okullardır.
Bu okullarda görev yapan öğretmen ve öğrenim gören öğrenci sayısı bağımsız
sınıflardakilerin yaklaşık ( 10)8217;u kadardır.
Türkiye8217;nin sosyal, ekonomik ve coğrafi koşulları birleştirilmiş sınıflar uygulamasını zorunlu
kılmaktadır. Bu nedenle Türkiye8217;nin tüm illerinde birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan
okullar vardır. AB ülkelerinin hemen hepsinde, ABD8217;de, Japonya ve Kanada gibi pek çok
ülkede de birleştirilmiş sınıflar uygulaması yapılmaktadır.
Birleştirilmiş sınıf uygulamasını daha etkili ve verimli duruma getirmek için değişik
dönemlerde çalışmalar yapılmış, programlar hazırlanmıştır. 20008211;2001 öğretim yılına
kadar 8220;Birleştirilmiş Sınıflar Programı8221; İlkokul (İlköğretim I. Kademe) programı içinde ayrı
bir program olarak yer almaktaydı. 20008211;2001 öğretim yılından itibaren değişikliğe gidildi.
Talim ve Terbiye Kurulunun 18.05.2000 tarih ve 122 sayılı kararıyla 20008211;2001 öğretim
yılından itibaren uygulamadan kaldırılan programların yerine, müstakil (bağımsız) sınıflarda
uygulanan; "fen bilgisi", "sosyal bilgiler" ve "hayat bilgisi" programlarının birleştirilmiş
sınıflarda da okutulması kararlaştırıldı.
Bu uygulama ile,
1. İlköğretim okullarında aynı programın uygulanması,
2. Eğitim-öğretimde birlik ve bütünlüğün sağlanması,
3. İlköğretim okullarında program farklılığından doğan sınıf uyumsuzluklarının
ortadan kaldırılması,
4. Ölçme ve değerlendirmede, üst öğrenime yönlendirmede bütünlüğün
sağlanması, hedeflenmişti.
Yapılandırıcı yaklaşıma göre hazırlanan 2004 İlköğretim Programı (18211;5), öğretme-öğrenme
süreci ve öğretmenin rollerinde önemli değişiklikler getirmektedir. Çağımızdaki gelişmeler,
bireylerin kendilerine aktarılan bilgileri aynen kabullenmeleri ve yönlendirmeyi beklemeleri
yerine, bilgiyi yorumlayarak anlamlandırmaları ve yeni bilgiler üretmelerini gerektirmektedir.
Bireylerin bilgiyi ezberlemeleri yerine, bilgiyi anlamaları, yorumlamaları, üretmeleri ve bu
becerilerini hayat boyu sürdürmeleri beklenmektedir. Konuşan, tartışan, soran, sorgulayan
ve analitik düşünen bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir.
Birleştirilmiş Sınıf Uygulamasının Avantajları ve Akademik Üstünlükleri
Eğitim salt, bilgi aktaran bir süreç değildir. Öğrencinin entelektüel ve sosyal gelişimini de
biçimlendiren önemli bir araçtır. Konuşan, tartışan, soran, sorgulayan ve analitik düşünen
bireyleri 8220;bilgi aktaran8221; eğitim süreci yetiştiremez.
Okul, her şeyden önce bir yaşam yeridir. Zorlama, sıkıntı ve kişilik bozulmalarının yaşandığı
bir yer olmamalıdır. Özgür ifade, deneme, araştırma, yaşamı paylaşma ve bağımsızlık
kazanma yolunda bir gelişme ortamı olmalıdır.
Öğrenme yalnızca bir şeyler almak değildir. Bilgiyle değişmek, heyecanlanmak, kavramak,
sindirmek, bütünleşmek ve kendine mal etmektir. Zorlayıcı ve sıkıcı tekrarların
kanıksanması öğrenme değildir. Altı yaşını dolduran her çocuk zorunlu eğitimden dolayı
okula gelir. Bu çocuklar aynı sınıfa alınırlar. Eğitimde sınıf kavramı, bir gruplamayı temsil
etmektedir. Buna, mevcut ve yaygın uygulamaya göre, 8220;aynı yaştaki çocukların birlikteliği8221;
diyebiliriz. Pratikte öyle olmamasına karşın. Böylesine heterojen bir gruba, programın ön
gördüğü kazanımlar için aynı etkinlikleri yaptırmak hiç de eğitsel değildir. Öğrencilerin
geldikleri ailelerin sosyal-kültürel düzeyleri ve yeteneklerinin farklılığı bu uygulamanın
yanlışlığının en temel kanıtıdır. 8220;Öğrenciye görelik8221; ilkesi, 8220;bireysel ayrılıklar8221; ve yaklaşık
yirmi yıldır adından sıkça söz edilen 8220;çoklu zeka kuramı8221; bu uygulamalarla dikkate
alınmamaktadır.
Arkadaştan öğrenme, grup çalışması, bağımsız çalışma, çevre ile bütünleşme eğitim biliminin
idealize ettiği uygulamalardır. Bu uygulamalar, birleştirilmiş sınıflarda zorunluluktur. Çünkü
birleştirilmiş sınıflarda grup çalışması kaçınılmazdır. Ödevli ders saatlerinde, öğrencinin
bireysel olarak ya da grup halinde bağımsız çalışması gerekmektedir. Farklı düzeylerde
öğrencilerin bir arada olması seviye grupları yapmayı kolaylaştırmaktadır. Küçük bir
yerleşim biriminde okuma yazmayı öğrenememiş ya da herhangi bir derste çok geri olan bir
öğrenciyi diğer arkadaşlarının düzeyine getirmek oldukça güçtür. Ancak birleştirilmiş
sınıflarda çok kolaydır. Farklı düzeydeki öğrenciler aynı derslikte sürekli birlikte ders
yapıyorlar. Bu derslerde öğretmen, aynı düzeydeki öğrencilere sınıflarına bakmaksızın aynı
etkinlikleri çok rahat yaptırabilir. Bağımsız sınıflarda bunu yapmak çok güç ya da
olanaksızdır. Birleştirilmiş sınıf ortamı 8220;ezberci sistem8221;in yok edilebileceği en uygun
ortamıdır.
Tüm bunların gerçekleşmesi, hiç kuşkusuz iyi yetişmiş öğretmen, uygun bir çevre, iyi
hazırlanmış bir müfredat programı, nitelikli yönetici ve nitelikli denetçilerle mümkündür.
Bu çalışmalar sonucunda öğrenciler araştırıcı bir kişilik yanında demokratik değerler
açısından da önemli kazanımlar elde edeceklerdir.
Bu kazanımlardan bazıları;
1. Yarış ve bireysel yükselme yerine, yardımseverlik ve birlikte, iş yapma alışkanlığı.
2. Sürekli bireysel kazanç yerine, paylaşım.
3. Şartlandırma yerine, kişiliğin özgürce gelişmesi.
4. Hoşgörüsüzlük yerine, farklılıklara karşı saygılı olma.
5. Sorgusuz uyum yerine, eleştirel bakış.
6. Pasif kabullenme ve başkalarını izleme yerine, girişimcilik.
Bunların tümü, eğitim sistemlerinin özenle geliştirmeye çalıştığı yeterliklerdir. Birleştirilmiş
sınıf uygulamasının bunu gerçekleştirmesi önemli bir avantajdır.
Madde ve insan kaynaklarının etkili ve verimli biçimde kullanılmasına olanak sağlayan
birleştirilmiş sınıf uygulaması, öğretmenin bilinçli çabaları sonucu şu avantajları da
sağlayabilir:
1. Birden çok sınıfa bir öğretmen görevlendirilerek, öğretmen kaynağı akılcı biçimde
kullanılmakta ve ülke düzeyinde öğretmen ihtiyacını karşılama kolaylaşmaktadır. Eğer
sitemde böyle bir uygulama olmasa idi, zorunlu olarak on ya da yirmi öğrencinin bulunduğu
bir yerleşim birimine en az beş öğretmen atanacaktı. Dünyanın en zengin ülkelerinde bile
böyle bir savurganlığa izin verilmez.
2. Her yerleşim birimine beş derslikli okul yerine, bir-iki derslikli okul yapılarak daha
çok yerleşim birimine okul yapabilme olanağı doğmaktadır.
3. Birden fazla sınıfın birleştirilmesi, farklı yaş, deneyim ve bilgiye sahip öğrencilerin
bir arada olması, onlara birbirlerinden öğrenme ve yardımlaşma imkânı sağlamaktadır.
4. Birleştirilmiş sınıflarda zamanın bir bölümünü öğretmensiz (ödevli) ders saatleri
biçiminde programlanmıştır. Bu zaman diliminde öğrenciler kendi kendilerine çalışma, kendi
kendilerine öğrenme, kendi kendini yönetme, araştırma yapma gibi zihinsel becerilerini
geliştirme imkânına sahip olurlar.
5. Birleştirilmiş sınıflarda öğretim iyi düzenlenir ve yürütülürse, öğrencileri ilgi
duydukları ve yetenekli oldukları alanlarda bireysel olarak geliştirmek ve bireysel
farklılıklara göre öğretim ortamları hazırlamak mümkün olmaktadır.
Birleştirilmiş Sınıfları Oluşturma Biçimi
Birleştirilmiş sınıflı okullarda öğretmen, derslik ve öğrenci sayılarına (sınıf mevcutlarına)
göre, sınıfların oluşturulma biçimleri:
Tek öğretmenli, tek derslikli okullarda; A ve B grubu (1, 2, 3, 4 ve 5. sınıf) öğrencileri
birleştirilerek bir öğretmen tarafından okutulur. Yönetimi en zor olan birileştirilmiş sınıf
biçimidir. Öğretmen, sadece A ya da B grubunu okutuyorsa Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve
Fen ve Teknoloji derslerini tüm sınıflarla birlikte öğretmenli işliyor. Ancak beş sınıf bir arada
olunca, bu dersleri öğretmenli ve ödevli işlemek zorunda kalıyor. Kazanımların tümü için
etkinlik yaptırmak bu türden birleştirilmiş sınıflarda diğerlerine göre biraz daha güçtür.
İki öğretmenli, iki derslikli okullarda; Normal koşullarda A grubu bir öğretmen, B grubu da
diğer öğretmen tarafından okutulur. Yaygın olmamakla birlikte, bazı okullarda, bazı
dönemler öğrenci sayısının sınıflara dağılımında aşırı dengesizlikler gözlenebilir. Örneğin;
derslik kapasiteleri zorlansa bile 20 kişilik olan bir okulda, A grubundaki öğrenci sayısı 34, B
grubundaki öğrenci sayısı 7 ise, 3. yıl öğrencileri B grubu öğretmeni tarafından okutulur.
Böyle durumlarda B grubunu okutan öğretmen 3. yıl öğrencileri için A grubuna ait yıllık planı
uygular. Koşullar zorlamadığı sürece sınıflar A grubu (1, 2, 3. sınıflar) ve B grubu (4 ve 5.
sınıflar) biçiminde birleştirilmelidir.
İki öğretmenden biri aday ya da vekil öğretmen ise, A grubu asıl öğretmen, B grubu aday ya
da vekil öğretmen tarafından okutulmalıdır.
Üç öğretmenli, üç derslikli okullarda; A grubundaki 1. sınıf öğrencileri bir öğretmen, 2 ve 3.
sınıf öğrencileri birleştirilerek bir öğretmen, B grubu 4 ve 5. sınıf öğrencileri birleştirilerek
diğer bir öğretmen tarafından okutulur. Üç öğretmenli ve üç derslikli okullarda, özellikle 1.
sınıfların bağımsız sınıf olmasında yarar vardır. Üç öğretmen, iki derslik varsa, sınıflar aynı
biçimde oluşturulmalı. Birinci sınıflar tam gün olmalı; diğerlerinden biri sabahçı, diğeri öğlenci
olmalıdır.
Dört öğretmenli, dört derslikli okullarda; 1, 4, ve 5. sınıf öğrencileri bağımsız olarak birer
öğretmene, 2 ve 3. sınıf öğrencileri birleştirilerek bir öğretmene verilir. Eğer 2 ve 3. sınıf
öğrencilerinin mevcudu çok fazla ise bu durumda 4 ve 5. sınıflar birleştirilir, 2 ve 3. sınıflar
bağımsız olur.
Öğretmen
Sayısı Derslik
Sayısı 1. Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 4. Sınıf 5. Sınıf
1 1 (1 + 2 + 3 + 4 + 5)
2 2 (1 + 2 + 3) (4 + 5)
2* 2 (1 + 2) (3 + 4 + 5)
3 3 (1) (2 + 3) (4 + 5)
4 4 (1) (2 + 3) (4) (5)
4** 4 (1) (2) (3) (4 + 5)
(*) A grubu öğrencilerinin sayısı çok kalabalık olduğu durumlarda, 3. yıl öğrencileri B
grubuna dahil edilebilir.
(**) 2. ve 3. yıl öğrencilerinin birleştirilmesiyle oluşan sınıfta öğrenci mevcudu çok fazla
olursa, 2. ve 3. yıl öğrencileri bağımsız, 4. ve 5. yıl öğrencileri birleştirilmiş sınıflar
oluşturularak okutulur.
ÖĞRENCİLERİN KENDİ KENDİNE ÇALIŞMALARI
Birleştirilmiş sınıflı okullarda öğrenciler, okuldaki zamanlarının bir bölümünü kendi
kendilerine çalışarak geçirmek durumundadırlar. Öğretmen bir grup öğrenci ile ilgilenirken,
diğer bir grup kendi kendine çalışmak zorundadır. Bu zorunluluktan dolayı, öğrencilerin kendi
kendine çalışarak 8220;öğrenmeyi öğrenmeleri8221; gerekmektedir.
Hayatta, her bireyin kendi kendine çalışması, öğrenmesi, karşılaştığı sorunları kişisel
çabasıyla çözmesi ve hayatını bu biçimde sürdürmesi esastır. Okul aracılığı ile yaşama
hazırlanan öğrencilere, okulda kendi kendine çalışma ve öğrenme, zamanını iyi kullanma
davranışları kazandırılmalıdır. Birleştirilmiş sınıflarda öğretmenin uygulamak zorunda olduğu
kendi kendine çalışma zamanı iyi planlanırsa, kayıp zaman olmaktan çok, büyük bir kazanç
ve fırsat olabilir.
Birleştirilmiş sınıf öğrencilerinin ödevli derslerde yapacakları kendi kendine çalışmalardan
verimli sonuçlar alabilmek için gerekli beceri ve alışkanlıkları kazanmış olmaları gerekir. Bu
beceri ve alışkanlıklar şunlardır:
1. Planlı çalışmak, neyi nasıl yapacağını, nelerden yararlanacağını anlamış olmak,
2. Bilginin kaynağını bulmak,
3. Araştırma, gözlem, deney ve incelemenin nasıl yapılacağını bilmek,
4. Kitaplıktan nasıl yararlanılacağını öğrenmek,
5. Kitap, defter, kalem ve araç-gereçlerini her an çalışmaya hazır bulundurmak,
6. Kitabın nasıl okunacağını bilmek,
7. Harita, atlas, sözlük, ansiklopedi ve benzeri kaynaklardan nasıl yararlanılacağını
bilmek ve bunları kullanmak,
8. Resim, şekil, grafik vb. görsel kaynaklardan bilgi edinmenin yollarını öğrenmek,
9. Sessiz okuma alışkanlığını kazanmak,
10. Düşüncelerini grafik, çizelge, harita, resim vb. yolları kullanarak açıklayabilmek,
11. Deney, gözlem, araştırma ve inceleme sonuçlarını düzenleyip, rapor
hazırlayabilmek,
12. Çalışırken çevreyi ve özellikle grubundaki arkadaşlarını rahatsız etmemek,
13. Tertipli ve düzenli çalışmak,
14. Zamanı iyi değerlendirerek çalışmak,
15. Dikkatli ve sabırlı çalışmak.
Yeni program yaklaşımına uygun hazırlanan kitaplar, öğretmenlerinin işini oldukça
kolaylaştırmaktadır. Özellikle birleştirilmiş sınıf okutan öğretmenlerin işi daha da
kolaylaşmaktadır. 20058211;2006 öğretim yılından itibaren öğretmenin, 8220;öğretmen kılavuz
kitabı8221;nın yanında, 8220;öğrenci ders kitabı8221; ve 8220;öğrenci çalışma kitabı8221; olacaktır. Öğrenci
çalışma kitabı tümüyle etkinlikleri içermektedir. Dolayısıyla öğretmenin ödevli ders saatleri
için etkinlik kâğıtları hazırlamasına fazla gerek kalmayacaktır. Ayrıca bu etkinlikler sıradan
etkinlikler de değildir.
Birleştirilmiş sınıfta okuyan öğrenciler, ödevli ders saatlerinde sadece 8220;öğrenci çalışma
kitabı8221;ndaki etkinlikleri yapmakla yetinmeyecek buna ek olarak aşağıdaki etkinlikleri de
yapacaktır.
Yeni derse hazırlık; evlerinde uygun çalışma ortamı bulamayan öğrencilere, ödevli derslerde,
bir sonraki derste işlenecek konu ödev olarak verilir. Böylece işlenecek olan konunun bu
öğrenciler tarafından daha kolay anlaşılmasına yardımcı olunur.
Geçen derslerin tekrarı; geçmiş konularla ilgili ödevler verilerek, ödevli derslerde öğrenciler
kendi kendilerine çalıştırılır. Bu çalışma, konuların tekrarlanmasını sağlar. Bu çalışmada
çocuğa bıkkınlık veren ve onu ezberciliğe yönelten tekrarlardan kaçınılmalıdır. Konu birkaç
kez tekrarlanacaksa, hep aynı yöntemle tekrar edilmemelidir. Tekrar, daima öğrencilerin
ilgisine dayanmalı ve onları düşünmeye sevk etmelidir.
Öğrenilen bilgilerin ölçülmesi; öğrencilerin bilgilerini yoklamak için, öğretmen testler hazırlar.
Ödevli saatlerde bu testler öğrencilere verilir, cevaplandırıldıktan sonra toplanıp,
değerlendirilir.
Okuma etkinlikleri; zevk ve eğlence için kitap ve dergilerden hikaye, şiir, masal okumak,
eğitsel bulmacalar çözmek.
Yazma etkinlikleri; ödevli derslerde, mektup, dilekçe, tutanak, okul gazetesi için haber,
makale, öykü yazmak. Gezi, bayram tatilleri, hafta sonu tatilleri ile ilgili gözlem ve anıları
yazmak.
Derslik ve okulla ilgili işler yapmak; temizlik yapmak, kitaplığı düzenlemek, araç- gereçleri
yerleştirmek, bozuk olanları onarmak.
Sosyal etkinliklere hazırlık, bayram hazırlıkları yapmak, sınıf ve okul müsamerelerine
hazırlanmak, gezi hazırlıkları ve planını yapmak.
Uygulama bahçesinde çalışmalar; bahçeyi temizlemek, ekilecek alanları hazırlanmak,
ağaçların bakımını yapmak.
Değerlendirme etkinlikleri; okul gazetesine konulacak yazı, resim, şiir ile bayramlarda ve
özel günlerde okunacak konuşma ve şiirlerin seçimini yapmak.
SEVİYE GRUPLARI
Kalabalık öğrenci gruplarıyla yapılan öğretimde, öğrencilerle teker teker hazır
bulunuşluk düzeylerine uygun bireysel öğretim yapmak oldukça güçtür. Her bir öğrenci için
ayrı ayrı ilgilenme imkanı daha sınırlı olan birleştirilmiş sınıf öğretmeni, olumsuzlukları aza
indirmek ya da ortadan kaldırmak için seviye grupları yapmak zorundadır.
Belli bir bilgi ve beceri alanında birbirine yakın düzeyde bulunan öğrencilerin
öğretim amacıyla birlikte çalışmak için oluşturdukları gruba 8220;seviye grubu8221; denir.
Seviye gruplarında belli sayıda öğrenci olması gerekmez. Birleştirilmiş sınıflarda
seviye grupları her derse göre yapılır. Öğrenci Türkçe dersinde farklı, matematik dersinde
farklı bir grupta bulunabilir.
Seviye gruplarının oluşturulmasında öğretmene çeşitli görevler düşmektedir. Hata
yapma riskini azaltmak için seviye grupları yeterli gözlem yapıldıktan sonra oluşturulmalıdır.
Gözlemlere öğretim yılının başında başlanmalı ve yıl boyunca sürdürülmelidir. Öğrencilerin
geneli düzey olarak düşük gördükleri grubun üyesi olmak istemezler. Gruplar oluşturulurken
bu durumun öğrencilere hissettirilmemesi gerekir. Aksi durumda öğrencilerden istenmeyen
davranışlar görülebilir.
Seviye Gruplarının Oluşturulma Nedenleri
1. Benzeşik kümelerde öğretim daha kolaydır.
2. Her birey kendiliğinden her şeyi öğrenemeyeceğinden gruplama kaçınılmazdır.
3. Öğrencilerin ilgi, tutum ve yeteneklerinin aynı olmaması, sosyo-ekonomik
statüleri ve kalıtsal özelliklerinin farklılığı da seviye grupları oluşturmayı zorunlu kılmaktadır.
Seviye grupları yapılırken, demokratik eğitim ve bireysel farklılıkların esası olan 8220;her birey
kendi yeti ve yeteneklerine göre eğitilmelidir.8221; ilkesi göz önüne alınmalıdır.
İlköğretim Programı (18211;5) Ünite ve Temalarının Birleştirilmiş Sınıflarda
İşlenişine İlişkin Esaslar
1. Birleştirilmiş sınıflarda öğretimin planlanması, uygulanması, ölçme-değerlendirme
ve sınıfın yönetimi bağımsız sınıflara göre daha karmaşık ve güçtür. Buna ek olarak,
birleştirilmiş sınıf uygulaması, köye yönelik bir uygulamadır. Öğretmenin başarılı olması köyü
iyi tanımasına da bağlıdır. Bunu için öğretmen, köyün tarihçesini, coğrafi, ekonomik ve
toplumsal yapısını, gelenek ve göreneklerini iyi incelemeli ve gözlemelidir.
2. Birleştirilmiş sınıf okutan öğretmen "A grubu" Hayat Bilgisi temaları ile "B grubu"
Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji ünitelerini tek bir grup olarak ele almalıdır.
3. 20058211;2006 öğretim yılından itibaren birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında
Hayat Bilgisi 1. sınıf (I.yıl) temaları, Sosyal Bilgiler ile Fen ve Teknoloji derslerinde 4. sınıf
(I.yıl) üniteleri uygulanacaktır. Uygulama dönüşümlü olarak devam edecektir.
2005-2006 ÖĞRETİM YILINDAN BAŞLAYARAK
YILLARA GÖRE UYGULAMA PROGRAMLARI ŞU ŞEKİLDE SIRALANMIŞTIR.
Öğretim Yılı
Hayat Bilgisi Programı Sosyal Bil.-Fen ve Tek. Programı
20058211;2006 1. sınıf (I. yıl) 4. sınıf (I. yıl)
20068211;2007 2. sınıf (II. yıl) 5. sınıf (II. yıl)
20078211;2008 3. sınıf (III. yıl) 4. sınıf (I. yıl)
20088211;2009 1. sınıf (I. yıl) 5. sınıf (II. yıl)
4. Üç öğretmenli okullarda, birinci sınıf bağımsız, diğerleri birleştirilmiş ise, ikinci ve
üçüncü sınıfları birlikte okutan öğretmen, ikinci sınıftan başlayarak (II. yıl) ve (III. yıl) diye
devam etmelidir. Birinci yılı hesaba katmamalıdır. Birinci sınıfı okutan öğretmen ise, sadece
(I.yıl) ünitelerine göre çalışmalarını planlamalıdır.
5. Bazı durumlarda, okulun fiziki koşulları sınıfların normal birleşimini engelleyebilir.
Örneğin, iki derslik ve iki öğretmenin bulunduğu bir okul; normal koşullarda (1, 2 ve
3.sınıfları) bir öğretmen, (4 ve 5. sınıfları) bir öğretmen okutacak biçimde oluşturulur. Ancak
dersliğin fiziki yapısı bazen bunu engelleyebilir. Arzu edilmemesine karşın, (1, 2. sınıflar) bir
arada, (3, 4 ve 5. sınıflar) bir arada biçiminde de oluşturulur. Böyle durumlarda, 1 ve 2. sınıfı
okutan öğretmen, I. yıl ve II.yıl diye programını devam ettirirken, 3, 4 ve 5. sınıfı okutan
öğretmen 3. sınıflar için sürekli III. yılı esas alacak, 4 ve 5. sınıflar için I ve II. yıl ünitelerini
dönüşümlü olarak işleyecektir.
6. Her yıl okullarda kutlanacak bayramlar, belirli gün ve haftalar, çevrenin
özelliklerini yansıtan olaylar, sırası geldikçe ilgili kazanımlarla birlikte ele alınmalıdır.
7. Birleştirilmiş sınıflarda öğretmen sadece A ya da sadece B grubunu okutuyorsa,
bu öğretmen için öğretmenli ya da öğretmensiz ders saati yoktur. Öğretmen, bir grupla aktif
olarak ilgilenirken diğer grubun (ödevli grup) çalışmalarını sürekli izleyerek onlara gerekli
yardımlarda bulunur. Örneğin, öğretmen A grubunu okutuyor ve Türkçe dersinde 1. sınıflara
bir sesin öğretimiyle ilgili bir etkinlik yaptırıyorsa, kendi kendine çalışan 2 ve 3. sınıf
öğrencilerinin ödevlerini kontrol ederek düzeltmeler yapar.
8. Birleştirilmiş sınıflarda öğretmen hem A, hem de B grubunu birlikte okutuyorsa, A
grubunda işlediği Hayat Bilgisi temaları ile B grubunda işlediği Sosyal Bilgiler ile Fen ve
Teknoloji dersi üniteleri farklı olduğundan öğretmenli ve ödevli saatlerini öğrencilerin
ihtiyaçları ve konuların niteliğine göre kullanmalıdır.
9. Öğretmen, 1. sınıf öğrencilerine okuma ve yazma becerisi ile sayı kavramını
kazandırmak için daha fazla zaman ayırmalıdır.
10. Özel beceri ve yetenek gerektiren dersler (resim, müzik, beden eğitimi) diğer
derslerle bağlantılı olarak grupça işlenebileceği gibi, okulun tümüyle birlikte de işlenebilir.
Örneğin; beden eğitimi dersinde öğretmen, B grubu öğrencilerine bir etkinlik yaptırırken, A
grubu öğrencileri yardımcı öğrenci nezaretinde başka bir etkinlik yapabilir. Ya da müzik
dersinde 23 Nisan Bayramında söylenecek bir şarkıyı hep birlikte çalıştırabilir.
11. Yardımcı öğrenci birleştirilmiş sınıflarda öğretmene zaman kazandırır. Bu görevi
üstlenen öğrenciler, sosyal yönden gelişme ve olgunlaşma fırsatı bulurlar. Küçüklere
rehberlik etmeleri onların liderlik yeteneklerini geliştirir.
12. Özellikle tek öğretmenli birleştirilmiş sınıflarda; derslik, klasik sabit sıralar yerine
imkanlar ölçüsünde küme çalışmalarına uygun sıra, masa, sandalye ve gerekli diğer
malzemeler ile donatılmalıdır.
Öğrenme-Öğretme Süreçleri
Öğrencilerin programda belirtilen kazanımları edinebilmesi için kullanılacak
öğretim yöntem, teknik, model ve stratejileri ile öğrenme deneyimleri yapılandırıcı öğrenme
teorisiyle yönlendirilmeli ve tüm bunlar aktif bir öğrenme sürecini yansıtmalıdır.
Bilginin öğretmenden öğrenciye doğrudan aktarılamayacağını, öğrencinin kendisi
tarafından aktif bir biçimde yapılandırılması gerektiğini ileri süren yapılandırıcı öğrenme
teorisinin en iyi uygulanabileceği okullar birleştirilmiş sınıflı okullardır. Birleştirilmiş sınıflı
okullarda zamanın çoğunu öğrenci kendi kendine çalışarak ve öğrenerek geçirmektedir.
Bağımsız sınıflardaki program aynen birleştirilmiş sınıflarda da uygulandığından,
bağımsız sınıflar için öngörülen öğrenme ve öğretme yöntem, teknik, model ve stratejilerinin
çoğu aynen birleştirilmiş sınıflarda da uygulanacaktır.
BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK DERS PROGRAMI(*)
TEK ÖĞRETMENLİ VE BEŞ SINIF BİR ARADA ŞEKLİNDE BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK
DERS PROGRAMI(**)
GÜNLER DAKİKA SINIFLAR
SÜRE I II III IV V
PAZARTESİ 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ Sosyal Bilgiler
DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 Matematik Matematik Matematik MATEMATİK MATEMATİK
DİNLENME
40 Türkçe Türkçe Türkçe SEÇMELİ DERS
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 Türkçe Türkçe Türkçe YABANCI DİL
DİNLENME
40 GÖRSEL SANATLAR
SALI 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 Hayat Bilgisi FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 MATEMATİK MATEMATİK MATEMATİK Fen
ve Teknoloji
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Seçmeli Ders
DİNLENME
40 Görsel Sanatlar YABANCI DİL
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 Türkçe Türkçe Türkçe TÜRKÇE TÜRKÇE
DİNLENME
40 MÜZİK
ÇARŞAMBA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 Hayat Bilgisi SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 SEÇMELİ DERS Matematik Matematik
DİNLENME
40 Türkçe Türkçe Türkçe TRAFİK VE İLKYARDIM
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Din Kültürü ve A.B.
DİNLENME
40 BEDEN EĞİTİMİ
PERŞEMBE 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ Sosyal Bilgiler
DİNLENME
40 Türkçe Türkçe Türkçe TÜRKÇE TÜRKÇE
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe
DİNLENME
40 Matematik Matematik Matematik MATEMATİK MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 MÜZİK Seçmeli Ders
DİNLENME
40 REHBERLİK VE SOSYAL ETKİNLİKLER
CUMA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 Hayat Bilgisi FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Fen ve Teknoloji
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe
DİNLENME
40 Matematik Matematik Matematik MATEMATİK MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 Seçmeli Ders DİN K.A.B.
DİNLENME
40 Beden Eğitimi SEÇMELİ DERS
Açıklama: Tek öğretmenli beş sınıf bir arada birleştirilmiş sınıflı okullarda Hayat Bilgisi, Fen
ve Teknoloji ve Sosyal Bilgiler dersi öğretmenli ve ödevli olarak ortak işlenecektir.
Matematik ve Türkçe dersleri hiçbir koşulda ortak işlenmeyecektir. Örneğin A grubunun
tümüne öğretmenli Türkçe dersi var ise öğretmen B grubuyla ödevli Türkçe dersi işleyecek.
A grubunda da bir grupla öğretmenli ders işlerken diğerleriyle ödevli ders işleyecektir.
Bunların dışındaki tüm dersler ödevliyse ortak ödevli, öğretmenliyse ortak öğretmenli olarak
işlenecektir.
İKİ ÖĞRETMENLİ I-II-III. VE IV-V ŞEKLİNDE BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK DERS
PROGRAMI
GÜNLER DAKİKA SINIFLAR
SÜRE I II III IV V
PAZARTESİ 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 Matematik MATEMATİK Matematik Matematik MATEMATİK
DİNLENME
40 Türkçe Türkçe TÜRKÇE SEÇMELİ
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 Türkçe TÜRKÇE Türkçe YABANCI DİL
DİNLENME
40 GÖRSEL SANATLAR GÖRSEL SANATLAR
SALI 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 MATEMATİK Matematik Matematik FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE Türkçe Türkçe Türkçe TÜRKÇE
80 DİNLENME
40 Türkçe Türkçe TÜRKÇE SEÇMELİ DERS
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 GÖRSEL SANATLAR YABANCI DİL
DİNLENME
40 MÜZİK MÜZİK
ÇARŞAMBA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 Türkçe TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 SEÇMELİ DERS MATEMATİK Matematik
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe Türkçe TRAFİK VE İLKYARDIM
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 Türkçe Türkçe TÜRKÇE DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ
DİNLENME
40 BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ
PERŞEMBE 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 Türkçe TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE
DİNLENME
40 Matematik Matematik MATEMATİK Matematik MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 REHBERLİK VE SOSYAL ETKİNLİKLER SEÇMELİ DERS
DİNLENME
40 MÜZİK REHBERLİK VE SOSYAL ETKİNLİKLER
CUMA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe Türkçe FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME ve BESLENME
40 Türkçe TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE
DİNLENME
40 MATEMATİK Matematik Matematik MATEMATİK
Matematik
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 SEÇMELİ DERS DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ
DİNLENME
40 BEDEN EĞİTİMİ SEÇMELİ DERS
ÜÇ ÖĞRETMENLİ (I.) - (II.III.) - (IV.V.) ŞEKLİNDE BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK
DERS PROGRAMI
GÜNLER DAKİKA SINIFLAR
SÜRE I II III IV V
PAZARTESİ 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE MATEMATİK Matematik Matematik MATEMATİK
DİNLENME
40 MATEMATİK TÜRKÇE Türkçe SEÇMELİ
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE YABANCI DİL
DİNLENME
40 GÖRSEL SANATLAR GÖRSEL SANATLAR GÖRSEL SANATLAR
SALI 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 TÜRKÇE Matematik MATEMATİK FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE
DİNLENME
40 MATEMATİK Türkçe TÜRKÇE SEÇMELİ DERS
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 MÜZİK MÜZİK YABANCI DİL
DİNLENME
40 REH. SOS. ETKİNLİK GÖRSEL SANATLAR MÜZİK
ÇARŞAMBA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden
geçirilmesi, planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE SEÇMELİ DERS MATEMATİK Matematik
DİNLENME
40 MATEMATİK Türkçe TÜRKÇE TRAFİK VE İLKYARDIM
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ
DİNLENME
40 BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ
PERŞEMBE 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40 TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe Türkçe TÜRKÇE
DİNLENME
40 MATEMATİK MATEMATİK Matematik Matematik
MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 MÜZİK REH. VE SOS. ETKİNLİK SEÇMELİ DERS
DİNLENME
40 SEÇMELİ DERS MÜZİK REHBERLİK VE SOSYAL ETKİNLİKLER
CUMA 10 Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi,
planlanması.
40 HAYAT BİLGİSİ HAYAT BİLGİSİ FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40 TÜRKÇE TÜRKÇE Türkçe FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME ve BESLENME
40 TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE Türkçe TÜRKÇE
DİNLENME
40 SEÇMELİ DERS Matematik MATEMATİK MATEMATİK
Matematik
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40 GÖRSEL SANATLAR SEÇMELİ DERS DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK
BİLGİSİ
DİNLENME
40 BEDEN EĞİTİMİ BEDEN EĞİTİMİ SEÇMELİ DERS