Çocuğa yönelik her türlü ihmal, istismar ve şiddetin önlenmesi amacıyla hazırlanan eylem planı taslağı üzerinde Bakanlığın çalışmaları sürüyor.

Eylem planı, çocukların da hazırlık aşamasına katılması açısından diğerlerine göre, daha güçlü ve önemli bir özellik taşıyor. Taslak üzerinde çocukların görüşlerini alabilmek için taslak metnin “çocukça” versiyonu hazırlandı. Bu metin Türkiye'nin iki ayrı bölgesinde toplanan İl Çocuk Hakları Komiteleri ile tüm bölgelerden temsilcilerin katıldığı bir forumda çocukların görüşlerine sunuldu.

Eylem planı, sadece hazırlık aşamasında değil uygulamada da çocukların istek ve ihtiyaçlarını belirleyerek ilgili faaliyetleri gerçekleştiren bir yaklaşımı benimsiyor.

“Planlı bir mücadele geliştirilmeli”

Bilimsel çalışmaların da ortaya koyduğu üzere “çocuğa karşı şiddet” olgusunun, tüm dünyadaki gibi Türkiye'de de önemli bir sorun olduğu ifade edilen eylem planında, bu amaçla devletin tüm kurumları ve sivil toplumun olanaklarıyla planlı bir mücadele yürütmenin gerekliliğine vurgu yapıldı.

Eylem planı, toplumun çocuğa yönelik şiddete ilişkin bilinç düzeyinin artırılması, şiddetin boyutlarının düzenli olarak tespit edilmesi, hukuki zeminin güçlendirilmesi, şiddet mağduru çocuklara yönelik kurumsal hizmetlerin güçlendirilmesi, çocuğa yönelik şiddet uygulayan bireyler için etkin rehabilitasyon programları geliştirilmesi ve uygulanması, medya ve internet ortamında çocuğun yüksek yararının gözetilmesi ve çocuk haklarına uygun yayıncılık politikalarının geliştirilmesi, plana ilişkin uygulamaların çocuk dostu bir raporlama mekanizması ile izlenmesi amacının taşıyor.

Ortak veri havuzu oluşturulacak

Taslağa göre, çocuğa yönelik şiddet konusunda farkındalık oluşturabilmek için kamuoyuna yönelik kampanyalar düzenlenecek. Çocuklar için çalışan profesyonellere yönelik bilinç, kapasite ve farkındalık artırıcı eğitim programları gerçekleştirilecek. Eğitim programları çocuk hakları odaklı bir yaklaşımla hazırlanacak.

Çocuk koruma alanında çalışacak kişilerle ilgili standartların belirlenmesine yönelik çalışma yapılacak. Çocukların şiddetten uzak gelişim gösterebilmeleri için ebeveynlerin çocuklarla etkileşim ve iletişim konularında bilgi ve becerileri artırılacak. Çocuklar ve ailelerine yönelik bilimsel bir araştırma yapılarak, hedefler belirlenecek.

Evlilik öncesi eğitim programları “çocuğa yönelik şiddet” ve “etkili ebeveynlik” konusunu da ele alacak şekilde geliştirilecek. 0-7 yaş grubu çocukların ebeveynlerine yönelik doğru çocuk yetiştirme yöntemleri eğitim programları oluşturulacak.

Çocuğa yönelik şiddet ile ilgili veri toplayan kurumların bilgi toplama stratejileriyle ilgili raporlama yapılacak. Farklı kurumlarda toplanan verilerin paylaşımı ve ortak bir veri havuzunda toplanmasına ilişkin strateji belirlenecek.

Yasaklayıcı yasal düzenlemeler getirilecek

Genel çocuk popülasyonunda şiddet tecrübesinin yaygınlığını ve doğasını düzenli aralıklarla belirlemeye yönelik araştırmalar yapılacak.

Ceza ve ceza usul hukukunda “çocuğa yönelik şiddet” fiillerine yönelik etkin bir yaklaşım geliştirilecek. Çocukların evde ve bakım kuruluşlarında “fiziksel cezalandırma” yöntemlerine tabi tutulmalarına ait açık ve anlaşılır şekilde yasaklayıcı yasal düzenlemeler yapılacak. Barolar için çocuklara yönelik hukuki yardımın etkili biçimde sürdürülmesini sağlayacak bir model oluşturulacak.

Suça sürüklenen çocuklara uygulanan mevcut yaptırım alternatifleri ve yurtdışında uygulanan “onarıcı adalet” modelleri incelenerek, araştırılacak. Elde edilen sonuçlara göre, bu çocuklara yönelik alternatif bir yaptırım rehabilitasyon modelleri belirlenecek.

İkincil örselenmelerin önüne geçilecek

Çocuk işçiliğine ait mevzuat düzenlenecek, uluslararası standartlara uygun hale getirilecek. “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesinde Zamana Bağlı Politika ve Program Çerçevesi”nin yasal olarak çalışan çocuklara yönelik düzenlemeleri içerecek şekilde güncellenecek.

Şiddet mağduru çocukların adli sistem içerisinde ikincil örselenmeler yaşamasına neden olan mevzuatın sorunları ortadan kaldıracak şekilde yeniden düzenlenecek.

Şiddetten korunma müfredatta yer alacak

Çocukların kendilerini şiddet içerikli eylemlerden koruyabilmelerine yönelik bilgiler, mevcut eğitim ve rehberlik müfredatlarına eklenecek.

Yasal çerçevede çocukları çalıştıracak işverenlere yönelik bir eğitim paketi geliştirilecek, eğitime ilişkin standartlar geliştirilecek. Yasa dışı çocuk çalıştırılmasına veya yasal çalışma ortamlarında gerekliliklerin ihmalini önlemek üzere denetim esasları belirlenecek.

Çocukların sokakta yaşaması ve çalıştırılması engellenecek ve bu çocuklara yönelik hizmet modelleri geliştirilecek. Engelli çocuklara ve ailelerine, istismar ve ihmal vakalarını tanıma, korunma ve bildirim konusunda eğitimler verilecek.

Okulöncesi dönemden başlayarak eğitim müfredatı etkili iletişim, sevgi/saygı odaklı sosyal davranış kuralları konusunda genişletilecek. İlk ve ortaokul dönemlerindeki çocuklar, akranları ile ilişkilerindeki sınırlar ve sınırları aşmanın psikolojik ve sosyal sonuçları hakkında bilinçlendirilecek.

“Mağdur çocuğun hassasiyetleri anlatılacak”

Özellikle yatılı eğitim ve barınma kurumlarında, yaş gruplarına uygun ve büyük yaştaki çocuklar ile daha küçük yaştaki çocukların birbirlerine zarar vermelerini önleyecek nitelikte barınma olanakları sağlanacak.

Şiddet mağduru çocuklarla ilgilenen kamu görevlilerine yönelik ulusal bir eğitim programı hazırlanacak. Hakim, savcı, kolluk görevlisi, sosyal çalışmacı, sağlıkgörevlileri ve kamu denetçileri gibi kamu görevlilerine “mağdur çocuğun hassasiyetleri” odaklı bir yaklaşımla verilecek eğitim materyalleri ile bilgilendirilecek.

Şiddet mağdurlarının şikayet, danışmanlık ve yönlendirme hizmetlerinin güçlendirilmesi amacıyla mevcut yardım hatlarının çocuk ihmal ve istismarına yönelik etkinlikleri artırılacak.

Çocukların, ihmal ve istismar da dahil her türlü hak ihlallerini iletebilecekleri yeni bir telefon hattı oluşturulacak. Çocuk ihmal ve istismar vakalarına ilişkin mevcut kurumsal internet siteleri veya yeni bir internet sitesi üzerinden çevrimiçi bildiri yapma imkanı sağlanacak.

Tedbirler izlenecek

Çocuklara yönelik verilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının uygulanmasında etkinlik ve verimlilik artırılacak. Tedbirlerin uygulanma süreçlerinin izlenebilmesi için yazılım geliştirilecek ve tüm illerde uygulanacak.

Çocuğa yönelik şiddet uygulayan bireylere yönelik bir araştırma yapılarak, bu bireylerin rehabilitasyon ihtiyaçları ve genel profilleri belirlenecek. Çocuğa yönelik şiddet uygulayan bireylere yönelik rehabilitasyon programları ve bunların uygulanması için gerekli altyapı oluşturulacak.

Medyada çocuğa yönelik şiddet içerikli yayanlara ilişkin çalışacak bir izleme mekanizması oluşturulacak. Çocuğa yönelik şiddet olgusunun failleri ve mağdurları ile şiddet vakalarının nasıl haber yapılacağı veya programlara nasıl konu edileceği yönünde mesleki ve hukuki düzenlemeler yapılacak.

Güvenli internet kullanımı yaygınlaştırılacak. Öğrencilere her seviyede düzenli olarak güvenli internet kullanımıyla ilgili bilgilendirme yapılmasını sağlamak üzere mevcut müfredata uygun eklemeler yapılacak.

Taslak plan çerçevesinde hedeflerin hayata geçirilmesi için İçişleri, Milli Eğitim, Adalet, Gençlik ve Spor, Sağlık, Gümrük ve Ticaret bakanlıkları, RTÜK, yerel yönetimler, üniversiteler ve meslek örgütleriyle işbirliği yapılması öngörülüyor.