EĞİTİM TEKNOLOJİSİ NEDİR?

 Eğitim teknolojisinin sürekli gelişen ve değişimler gösteren bir alandır. Kısa sayılabilecek bir süreç içerisinde, eğitim teknolojisi kendisine oldukça geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Bu da alanın amaçları ve sınırları ile ilgili karışıklıkların oluşmasına sebep olmuştur. Makine kullanımının yanı sıra teknoloji, sistemler, işlemler, yönetim ve kontrol mekanizmalarıyla hem insandan hem de eşyadan kaynaklanan sorunlara, bu sorunların zorluk derecesine, teknik çözüm olasılıklarına ve ekonomik değerlerine uygun çözüm üretebilmek için bir bakış açısıdır. Eğitim teknolojisi öğretme/öğrenme biliminin sınıf ortamı aracılığıyla gerçek dünya şartlarına uygulanmasıyla elde edilen bilgiler bütünüdür. Bu süreç içerisinde geliştirilen her türlü yöntem ve araç da bu uygulamaya yardım etmek amacını taşır.

Eğitim teknolojisi, öğretim ilkelerinin uygulanabilmesi için oluşturulmuş bütün metodolojiler ve tekniklerdir. Eğitim teknolojisi öğrenme sürecini geliştirmek için oluşturulan her türlü sistemi, tekniği ve yardımı içerir. Böyle bir yapıda şu 4 özellik önemlidir: öğrencinin ulaşması hedeflenen amaçların tanımlanması; öğrenilecek konunun öğretim ilkelerine göre analiz edilip, öğrenilmeye uygun şekilde yapılandırılması; konunun aktarılabilmesi için uygun medyanın seçilip kullanılması; dersin ve derste kullanılan araçların etkililiğini ve öğrencilerin başarı durumlarını değerlendirmek için uygun değerlendirme yöntemlerinin kullanılması

 Eğitim teknolojisi "her türlü öğrenme koşullarında problemlerin ortaya konmasından, bu problemler için çeşitli (değerlendirme, yönetim, uygulama) çözümler üretilmesine kadar her aşamada insanların, yöntem ve fikirlerin, çeşitli araçların ve örgütsel fikirlerin de içinde bulunduğu karmaşık ve tümleşik bir süreçtir
       

  Kitap, tebeşir, öğretmen gibi temel öğretim araçları ve yöntemleri çok uzun zamandan beri kullanılmaktadır. Bugün öğretmenler daha iyi hazırlanmakta, kitaplar daha iyi tasarlanıp daha iyi yazılmakta ve renkli tebeşirler kullanılmaktadır; ama bu araçların işlevleri ve öğrenci için anlamları yüzyılı aşkın bir süredir hiç değişmeden kalmıştır. Ayrıca bu süre zarfında öğretimin nasıl uygulanacağına ilişkin her hangi bir temel değişiklik de yapılmamıştır. Öğretim hâlâ, öğretmen merkezli, gruba yönelik ve ders kitabı tabanlı hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Bu yöntem 19.yy' da İngiltere ve Amerika'da başlayıp yayılan Lancastrian modelinin devamı niteliğindedir Bir buçuk yüzyıldır birçok değişikliğe uğramasına rağmen bu model endüstriyel üretim mantığının sonucu olan eğitimde seri üretimi geleneğine sıkı sıkıya bağlı durmaktadır.

   Eğitim teknolojisi, eğitimsel sorunlara çözüm üretmek amacıyla öğretim, öğrenme, gelişim, yönetim teknolojilerinin ve diğer teknolojilerin bir arada kullanılmasından meydana gelmiştir.

1. Hem öğretim hem de eğitim teknolojisi için çıkış noktası olan kavram teknoloji olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat burada ayrıca "eğitim" kavramı üzerinde de durulması gerekir. Olgunlaşmayı yaşam yeterliklerini sağlamak üzere yaştan bağımsız olarak yapılan her türlü girişim eğitim kapsamına girer.

Eğitimin beceri, tavır, tutum veya inanç kazandırma şeklinde bir uygulaması olduğu gibi, ayrıca öğrencinin kritik düşünme, bağımsız düşünme ve karar verme yeteneklerini geliştiren (eğitim tanımı ile asıl anlatılmak istenen de budur) önemli bir yönü de vardır.

Eğitim ve öğretim ile ilgili anlamların eğitim ve öğretim teknolojileri konularıyla bağlantısı bazılarını eğitimi destekleyecek teknolojiler ile ilgili olarak insanoğlunun bugüne kadar yaptığı en büyük keşfin ne olduğuna dair sıkıntılı düşüncelere sürüklemesi mümkündür.

Alfabe, insanoğlunun bilgiyi paylaşması, kaydetmesi ve saklaması için entelektüel bir araç olmuştur. Kâğıdın icadı ve yazım araçlarının geliştirilmesi, alfabe yardımıyla yapılan işlemlerin daha kolay gerçekleştirilebildiği bir süreci başlatmıştır. Kitap, birçok sayfadan oluşan, değişik tasarımlara sahip, sunmak istediği bilgiyi sıralı olarak veren bir araç olarak düşünülebilir. Kısaca kitap, teknik açıdan bakıldığında televizyon gibi, bilgisayar gibi vermek istediği bilgiden farklı bir yapıya sahip bir araçtır. Matbaanın icadından sonra kitap yaygınlaşarak hemen herkesin ulaşabildiği bir araç oldu. Karatahta hem öğrencinin hem de öğretmenin aynı anda aynı konu üzerinde çalışabilmesine olanak sağlayan ilk sınıf içi iletişim araçlarından birisidir. Okul otobüsü öğrencilerin uzak yerlerden öğretim yerlerine taşınması ve dolayısıyla uygun eğitim ortamının sağlanması açısından bir öğretim aracı olarak görülebilir. Eğitim her yönüyle öğretmen, öğrenci ve çevre arasındaki bir iletişim ağı olarak görülürse, o zaman öğretim teknolojisinin bu ilişkileri tanımlamada önemli bir görevi olduğu anlaşılabilir

    Bilim ve teknolojinin çağdaş insan yaşamının ayrılmaz bir parçası haline geldiği bu günlerde eğitimcilerin eğitim teknolojisi alanındaki gelişmelerle yakından ilgilenmeleri ve bu gelişmelerin kendi alanlarına uygulama olanaklarını araştırmaları kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bugün bu alanda karşılaşılan başlıca sorunlar: 1) Teknolojinin olası kullanılma olanaklarını araştırmak ve bu konudaki bulguları yaymak, 2) Gerekli personeli yetiştirmek ve 3) Uygulamaya geçebilmek için üç yönlü bir nitelik taşımaktadır.

Günümüzde eğitim teknolojisi iki temel boyutta gelişme göstermektedir. Bu boyutlardan birisi daha çok ürünün ön plana alındığı ortam teknolojileri (eğitimde yeni teknolojiler) ile ilgilidir. Eğitim teknolojisinin süreç olarak ele alındığı ikinci boyut ise öğretim tasarımı alanı ile ilgilidir. Eğitimde etkililiği ve verimliliği sağlayacak öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarımlanmasında öğrenme kuramlarının insan öğrenmesiyle ilgili olarak sağladığı bilgilerden yararlanılarak, öğrencilerin özellikleri, beklentileri, süreçteki rolleri ve etkinlikleri, öğretmenin süreçteki rolü ve etkinlikleri, öğretim materyallerinin hazırlanması, gerekli teknolojik araçlar, uygun yöntem ve teknikler gibi pek çok değişken dikkate alınmalıdır. Öğrenme - öğretme süreçlerinin tasarımlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesinde bilimsel araştırma bulgularının esas alınması gerekmektedir.

EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Psikolojiyle ilişkisi; psikoloji bireyleri inceleyen bir bilim dalıdır. Psikoloji, bireylerin karakter, zekâ, yetenek, beceri, tutum ve istekler gibi geniş çaptaki özellikleri inceler. Psikoloji öğrenmelerin bireylerin zihninde nasıl meydana geldiği konusunda kuramsal olarak bilgi vermektedir.

Tasarım faaliyetleriyle ilişkisi; öğretim ortamlarının tasarımında, öğretmenin, öğrencinin, hedefin ve eğitim teknolojilerinin genel özelliklerini analiz eder. Genel olarak eğitim ve öğretim ortamlarının uygun bir şekilde tasarımıyla ilgilenmektedir.

Sosyoloji ile ilişkisi; toplumun ve toplumda yaşayan grupları inceleyen bir bilim dalıdır. Eğitim teknoloji ile sosyoloji arasındaki ilişki, toplumların genel özelliklerine uygun olan eğitim teknolojilerinin seçimidir. Burada, sosyoloji içinde bulunan toplumun genel özellikleri konusunda bilgi verir, eğitim teknoloji de uygun olan yöntemin araç, gereç ve özelliklerini sunar.

Fizik ile ilişkisi; mercek, ayna, ses ve elektrik gibi konular temel fiziğin kapsamı içerisindedirler. Eğitim/öğretimde kullanılan araçların birçoğu fizikçiler tarafından bulunmuştur. Bu araçlar bulunurken eğitim bilimleriyle ilişkilendirilmemiştir, daha sonradan bu araçlar eğitim teknolojileri olarak kullanılmıştır.

   Felsefe ile ilişkisi; belli bir toplumda yaşamın temellerini oluşturan amaçları çizmektedir. Felsefe, eğitim teknolojisinin genel amaçlarını vermektedir. Bu amaçların uygulanması eğitim ve öğretimin başlangıç noktasını oluşturan özel hedeflere dönüştürülmesi gerekir ve bu görevde eğitim teknolojisine düşmektedir.

 Kimya ile ilişkisi; kimya öğretiminde kullanılan kalem, tebeşir, mürekkep, yapıştırıcı, kâğıt vs. gibi materyaller kimyacıların icatları arasımdadır. Bu buluşlar olmadan etkili bir eğitim/öğretim sağlanamaz. Buradan da anlaşılacağı üzere kimya ile eğitim bilimleri arasında sıkı bir iş birliğinin olduğu görülmektedir.

 Matematik ile ilişkisi; tüm bilim dallarının temeli matematiktir. Eğitim teknolojilerine baktığımız zaman matematiğin kullanıldığını çok rahatlıkla görmekteyiz. Üretilen her teknoloji iç hesaplamalar sonucu ortaya çıkmıştır. Bunun için de matematik eğitim bilimleri ile birlikte hareket etmek zorundadır.

 Ekonomi ile ilişkisi; ekonomi biliminin temel amacı var olan kaynakların amaçlarına uygun bir şekilde kullanılmasını planlamaktadır. Eğitim teknolojisinin ekonomik yapısı daha çok, belirlenen hedef ve davranışları etkili olarak gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu yüzden eğitim teknolojisinde yapılan faaliyetlerde ekonomi bilimi mutlaka kullanılmalıdır.

Kaynakçalar:

·         İşman,Dr. Aytekin,Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme ,Değişim ,İstanbul ,Eylül 2003

·         James Finn, ”Eğitim Teknolojisi “adlı makalesinden alınmıştır,1960

·         Alkan:1997, s. 47-48)