ANLAMLI ÖĞRENME (AUSUBEL)

Kuramın Genel Tanımı

Ausubel’in önerdiği anlamlı öğrenme yaklaşımında, bilgilerin öğrenciye sunularak kazandırılması esas alınır. Ausubel’in öğrenme kuramının temelini, öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör öğrencinin mevcut bilgi birikimidir. Bu ortaya çıkarılıp ona göre eğitim planlanmalıdır. Ausubel’e göre öğrenmenin çoğu sözel olarak gerçekleşmektedir. Ona göre önemli olan öğrenmenin anlamlı olmasıdır.

Anlamlı öğrenmenin başlatılabilmesi için temelde şu iki hususun yerine getirilmesi gerekir:

1.Öğrenilecek bilgiler kendi içinde bir bütünlük ve anlamlılık taşımalıdır.

2.Anlamlı öğrenme için öğrencide olumlu yönde bir hazırlığın olması gerekir. Öğrenci anlamlı öğrenmeye istekli ve onu gerçekleştirmeye kararlı olmalıdır.

Birincisi doğrudan öğretmenin, ikincisi ise daha çok öğrencinin kontrolünde bulunan durumlardır. Derste öğretmen, kendi anlayışına göre konuyu anlamlı bir şekilde seçer, düzenler ve açıklayabilir. Öğretmenin konuyu sunuşu öğrencinin konuyu her zaman anlayarak öğrenmesini gerektirmez. Anlamlı öğrenme, öğrencinin ilgisine, anlayarak öğrenmeye istekli olup olmayışına ve öğrenmeyi nasıl yapacağına da bağlıdır.

Kuramın Kapsamı / Uygulaması

Ausubel kuramının sadece okul ortamında anlamlı öğrenmede uygulandığını açıkça tanımlar. Anlamlı öğrenmeyi ezber ve buluş yoluyla öğrenmeden ayrı tutar. Ezber yoluyla öğrenmeden kapsamlı olmadı için, buluş yoluyla öğrenmeden öğrenenin bilgiyi problem çözerek elde edeceği için ayrı tutar.

Buluş yoluyla öğrenme her zaman anlamlı olmayabilir. Bunun aksine sözel öğrenme, eğer etkin bir şekilde uygulanırsa anlamlı olabilir. Yani, sözel öğrenme buluş yoluyla öğrenme kadar önemlidir. Ausubel sözel öğrenmenin buluş yoluyla öğrenmeye göre bir avantajını da şöyle savunmaktadır: Eğer sözel öğrenme etkin yapılabilirse kısa sürede birçok bilgi anlamlı bir şekilde öğrenciye kazandırılır.

Çalışmaların çoğunluğu öğrenmede ön organize edicilerin etkilerine dayanır. Ausubel, insanların yeni bilgileri, kendi birikimleri ve kendi bilgi sistemleri içine yerleştirerek öğrendiği görüşündedir. Bu nedenle öğretimde, insan zihninde, yeni bilgileri kendi alanı içine toplayan ve yerleştiren organize edici ilke ve kavramların öğretilmesine öncelik verir. Sunuş yoluyla öğretmede, öğretmenin anlatımı yanında derslerde soru-cevap ve tartışma teknikleri kullanılması ve resimlerle şemalar üzerinde çalışılması ayrı bir önem taşır. Bu yaklaşımda öğretmenin amacı, öğrencinin bilgiyi anlamasını sağlamak için daha önce öğrendikleriyle yeni bilgilerin birleşmesine yardım etmektir.

Anlamlı öğrenme, kavramları ve kavramlar arası ilişkileri kazandırmada kullanılabilir. Bu tür bir öğrenmede öğrenci, daha önce öğrendiklerini kullanmak durumundadır. Bu nedenle, ortaokul ve daha üst düzeylerde daha yararlı olmaktadır.

Bilgilerin öğrencilere anlatılarak anlamlı öğrenmenin gerçekleştirilmesinde şu hususlara uyulması beklenir:

1. Organize edici bilgiler kullanılmalı:

a) Derste kullanılacak önemli kavramların tanımları verilmeli,

b) Derste geçen genellemeler ve ilkeler önceden verilmeli,

c) İşlenecek konunun ana hatları verilmeli ve öğrencilerin görebileceği bir yere yazılmalı.

2. Anlatımda bol ve değişik örnekler kullanılmalı.

3. Anlatılanlar resim, şema, grafik gibi belirginleştirici araçlarla

desteklenmeli.

4. Anlatılan konuda geçen kavram ve ilkeler arasında benzerlikler ve farklılıklar üzerinde önemle ve zaman vererek durulmalı. Olumlu pekiştirme ile olumsuz pekiştirme birbiriyle fonksiyon yönünden benzer fakat uygulanış biçimleri faklı iki kavramdır. Bunların benzer ve farklı yönlerinin açık seçik ortaya konmadan anlamlı olarak kazandırılması çok güçtür.

5. Öğrenciye kazandırılacak bilgiler anlamlı şekilde organize edilmiş bir bütünlük göstermelidir.

6. Ezberleme teşvik edilmemeli, öğrenciler ezberleme için cesaretlendirilmemelidir. Öğrencilerin ders kitabındaki bilgiyi kitabın ifadesiyle tekrar etmeleri yerine kendi kelimeleriyle söylemeleri sağlanmalıdır.

7. Anlamlı öğrenme sırasında öğrenciler konu ile ilgili kendi görüşlerini rahatça söyleme, takıldıkları noktaları çekinmeden sorma ve tartışma olanaklarına sahip olmalıdırlar.

Kuramın Örneği

Ausubel (1963, p. 80)  , Vücudun Patolojisi Ders Kitabından,  ilerleyen-aşamalı bir değişim örneği olarak bahseder. Çünkü kitap, Organ Sistemlerini izolasyon (yalıtım) içinde anlatmaktan ziyade genel süreçlere   ( Örneğin iltihaplanma, doku bozulması) göre bilgi sunuyor. Ausubel ayrıca, prensip veya olguları, parça parça tartışmak yerine fiziğin ana fikirlerine göre düzenleyen, Fiziksel Bilim Araştırma Komitesi Müfredatından da bahsediyor.

David Ausubel'in öğrenme kuramını fizik konusuna uygulaması:

1. Karşılaştırmalı Ön Düzenleyiciler

Madde, hacim, ağırlık kavramlarını karşılaştırarak ders işlenir. Bunlar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilir. Maddeler için ayırt edici ve ortak özellikler yazılır ve bu kavramlar hakkında daha alt başlıklar incelenerek birimler öğrenilir. Uygun çevirmeler yapılır.

1. Sergiliyeci Ön Düzenleyiciler

İlk olarak Özkütlenin tanımı yapılır. İkinci aşamada konu öğrencilere adım adım ilerleyen bir strateji ile anlatılır. Konu bütünlüğün de ise önce katılarda, sıvılarda ve gazlarda özkütle değeri bulunur. Sonra farklı özkütledeki sıvı karışımlarının özkütleleri hesaplanır. İlgili problemler çözülür. Özkütle ile ilgili grafikler yorumlanır. Konu ile ilgili birimler verilerek uygun çevirmeler yapılır.

Kuramın İlkeleri

1-      Bir konudaki temel düşünceler ilk olarak sunulmalıdır ve sonra ilerledikçe ayrıntılar ve özgüllük koşullarıyla ayırt edilmelidir.

2-      Öğretim materyalleri yeni materyallerle önceden sunulan materyalleri, yeni ve eski fikirler arasındaki işleyişleri göstererek birleştirmelidir.

Kaynaklar:

1. http://tip.psychology.org/ausubel.html
2. http://www.opencontent.org/wiki/index.php?title=David_Ausubel
3. http://www.hi.is/~joner/eaps/wh_ausub.htm
4. http://www.fizikciyiz.com/e-11-david-ausubelin-ogrenme-kurami
5. http://www.hskizilcik.com/egitim/Ausubel.pdf